Ο Ιερός Ναός της Παναγίας της Χρυσοσπηλιώτισσας στην οδό Αιόλου είναι από τους ιστορικότερους ναούς της πόλης, αλλά και από τους πλέον ταλαιπωρημένους. Ο πρώτος, μέτριων διαστάσεων, ναός που κτίστηκε σε αυτή τη θέση το 1705 ήταν βασιλική με αντηρίδες στα πλάγια.
Πήρε το όνομα αυτό επειδή η Ιερά Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου του Αγίου Όρους βοήθησε αποφασιστικά στην ανέγερση του ναού. Κατά την πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή το 1826 ο παλιός ναός καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά. Μόλις το 1832 ξεκίνησε η ανέγερση καινούριου ναού, στη θέση των ερειπίων του παλιού, που λίγα χρόνια μετά αποδείχτηκε ανεπαρκής λόγω του μικρού του μεγέθους.
Από το 1846 ξεκίνησαν προσπάθειες και έρανοι για την ανέγερση νέου μεγαλύτερου και μεγαλοπρεπέστερου ναού. Οι προσπάθειες ξεκίνησαν με την αγορά γειτονικών οικοπέδων για να έχει άνεση ο ναός και μετά από πολλές αναβολές και πολλές δυσκολίες, οι εργασίες ανέγερσης άρχισαν το 1863. Τελικά ο ναός παραδόθηκε στους πιστούς ενορίτες το 1892 με τελευταίο επιβλέποντα τον Τσίλερ που φέρεται να έχει σχεδιάσει και το τέμπλο του ναού.
