Παναγία η Μεσοσπορίτισσα στην Ελευσίνα

Την παραμονή των Εισοδίων της Θεοτόκου, την 20ή Νοεμβρίου, ψάλλεται ο πανηγυρικός Εσπερινός στο εκκλησάκι της Παναγίτσας, επάνω στον λόφο, εντός του αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας, στον ίδιο χώρο όπου τελούνταν τα Ελευσίνια Μυστήρια. Οι κάτοικοι της περιοχής μέχρι περίπου τα μέσα του προηγούμενου αιώνα λάτρευαν την Αγία Δήμητρα με ανάλογο τρόπο. Μετά τη λειτουργία, οι προσκυνητές μοιράζονται τον ημίγλυκο άρτο και γεύονται το πολυσπόρι, την προσφορά πανσπερμίας προς την Παναγία. Οι κοινότητες της Ελευσίνας αλλά και πλήθος κόσμου από γειτονικές ή άλλες απομακρυσμένες περιοχές, που γνωρίζουν το έθιμο, κάθε χρονιά συρρέουν για να ανάψουν ένα κερί στην Παναγία. Διασχίζουν τα Μεγάλα Προπύλαια, το Καλλίχορον Φρέαρ στα αριστερά, τα Μικρά Προπύλαια, το Πλουτώνειο στα δεξιά και την Αγέλαστο Πέτρα. Το τελευταίο τμήμα της Ιεράς Οδού. Τα καλάθια αποτίθενται απευθείας επάνω στη γη, έξω από το εκκλησάκι. Στην είσοδό του υπάρχει ένα μανουάλι, για να ανάβουν οι πιστοί τα κεριά τους. Το εκκλησάκι άλλωστε είναι πολύ μικρό. Το σημείο έχει υπάρξει τόπος προσευχής και επίκλησης επί αιώνες προς τη θεά Δήμητρα και την Παναγία Δέσποινα, στο πρόσωπο της οποίας μετενσαρκώθηκαν οι μητέρες του αρχαίου κόσμου. Στον ίδιο τον τόπο της πραγματοποίησης της σημερινής εορτής τελούνταν (15η έως 23η Βοηδρομιώνος) η κορυφαία μυστηριακή εορτή του αρχαίου κόσμου, τα Ελευσίνια Μυστήρια. Ο μεταβυζαντινός ναός ανήκει στον τύπο της μονόχωρης καμαροσκέπαστης βασιλικής και είναι κτισμένος με αργολιθοδομή. Εσωτερικά κοσμείται με τοιχογραφίες που χρονολογούνται στον 18ο αιώνα. Το κτιστό τέμπλο φέρει μεταγενέστερες τοιχογραφίες και ξύλινο επιστύλιο. Στα δυτικά του ναού υψώνεται ανεξάρτητο διώροφο κωδωνοστάσιο, πυργοειδούς μορφής, δομημένο με αρχαίο υλικό. Το στοιχείο έχει εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.