Νήσος Σπέτσες

Με έκταση 2013,87 εκτάρια, συνολική περίμετρο 26,4 χιλ. και μέγιστο υψόμετρο 245,0 μ. οι Σπέτσες είναι χαρακτηρισμένες στο σύνολό τους ως τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, βιότοπος, ιστορικός τόπος και παραδοσιακός οικισμός στο δομημένο τμήμα της. Το ιστορικό αυτό νησί βρίσκεται σε απόσταση 1,5 μιλίου από τις ακτές της Ερμιονίδας. Στο ήρεμο τοπίο του οι καταπράσινοι πευκόφυτοι λόφοι εναλλάσσονται με καλλιεργούμενες εκτάσεις (Πιτυούσα ονομαζόταν το νησί στην αρχαιότητα λόγω της πληθώρας των πεύκων του - Πιτείς ή Πιτύες). Ο μοναδικός οικισμός του νησιού βρίσκεται στη Β.Α. πλευρά του νησιού, σε κεκλιμένο έδαφος και κατά μήκος της παραλίας. Το οικιστικό σύνολο και τα μέρη του παρουσιάζουν ιδιαιτερότητα που δεν οφείλεται σε αυστηρή πολεοδομική οργάνωση, αλλά κυρίως στις σχέσεις μεγέθους και ποιότητας μεταξύ των στοιχείων που το συνθέτουν. Υπάρχουν πολλά νεοκλασικά αρχοντικά και ιστορικά μνημεία. Εξ αυτών, 60 χαρακτηρισμένα ως Αρχαιολογικοί Χώροι-Μνημεία. Ενδεικτικό του αρχιτεκτονικού πλούτου και της ιστορίας των Σπετσών είναι το απόσπασμα από την Υπουργική Απόφαση χαρακτηρισμού των μνημείων της, σύμφωνα με την οποία «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία τα κατωτέρω αρχοντικά, ναούς και λοιπά κτίσματα των Σπετσών, επειδή συγκεντρώνουν αρχιτεκτονικά και μορφολογικά γνωρίσματα που αποτελούν πολύτιμη μαρτυρία για την πολιτιστική ζωή της Νήσου των Σπετσών κατά τα τέλη του 18ου αιώνα και για το χριστιανικό παρελθόν της [...]». Επί Τουρκοκρατίας, οι Σπέτσες αναδείχτηκαν σε μία από τις κυριότερες ελληνικές ναυτικές δυνάμεις και βοήθησαν στον εθνικό αγώνα με τη συμμετοχή ιστορικών μορφών όπως ο Χατζηγιάννης Μέξης, ο Κοσμάς Μπαρμπάτσης, η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα. Η εμπορική και ναυτική δραστηριότητα είχε κατακόρυφη πτώση μετά το 1860 και, ως εκ τούτου, το νησί έπεσε σε παρακμή. Σήμερα ευημερεί ως σημαντικό τουριστικό κέντρο. Το πρόσωπο που συνέβαλε στην αναδιαμόρφωση των οικονομικών, πολιτιστικών και περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών των Σπετσών είναι αναμφίβολα ο Σωτήρης Ανάργυρος με τις εύστοχες παρεμβάσεις του στις αρχές του 20ού αιώνα. Σήμερα οι Σπέτσες είναι από τα σημαντικότερα τουριστικά κέντρα του Αργοσαρωνικού. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο περίπατος στον εσωτερικό δρόμο που αρχίζει από την Ντάπια και καταλήγει στο παλαιό λιμάνι. Διατηρούνται ακόμα παραδοσιακά ναυπηγεία αλιευτικών καραβιών (καρνάγια), ναυτικά συνεργεία και πλήθος ανεμόμυλων. Το 2021 έγινε παγκοσμίως γνωστή από τη σκηνοθέτη Μάγκι Τζίλενχαλ για την ταινία «Η Χαμένη Κόρη», που το μεγαλύτερο μέρος γυρίστηκε στις Σπέτσες. Στο πρωταγωνιστικό καστ είδαμε τη βραβευμένη με Όσκαρ Ολίβια Κόλμαν, την Ντακότα Τζόνσον και τον Εντ Χάρις. Η ταινία ήταν υποψήφια για Όσκαρ και τη μουσική έγραψε η Μόνικα. Το νησί εκτός του αρμονικού δομημένου περιβάλλοντος διαθέτει εξαιρετικές παραλίες με άμμο (Αγία Παρασκευή, Αγία Μαρίνα, Ποσειδώνιο, Ζωγερία) ή βότσαλο (Άγιος Μάμμας, Βρέλλος, Άγιοι Ανάργυροι, Ξυλοκέριζα), ένα τεράστιο πευκόδασος, μονοπάτια για περίπατο ή ποδηλασία (αφού στις Σπέτσες απαγορεύεται η χρήση αυτοκινήτων πλην των δημοσίας χρήσεως) και μια πλούσια καλλιτεχνική και νυχτερινή ζωή. Κυρίαρχο πολιτιστικό γεγονός η καθιερωμένη «Αρμάτα», που διεξάγεται τη δεύτερη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου σε ανάμνηση της ναυμαχίας των Σπετσών του 1822. Σημαντικές αθλητικές εκδηλώσεις με έντονο το τουριστικό ενδιαφέρον οργανώνονται τα τελευταία χρόνια στις Σπέτσες. Το Spetsathlon αφορά το μεγαλύτερο Τρίαθλο της χώρας που πραγματοποιείται στις Σπέτσες τον μήνα Μάιο, με τη συμμετοχή κορυφαίων αθλητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο Διεθνής Αγώνας Κλασικών και Παραδοσιακών Σκαφών στις Σπέτσες (Spetses Classic Yacht Regatta, SCYR) αποτελεί πλέον θεσμό με τις ιστιοδρομίες κλασικών σκαφών, καϊκιών και λατινιών. Τέλος, το TWEED RUN SPETSES, ο συναρπαστικός θεσμός της ποδηλατάδας παλιάς εποχής, που ξεκίνησε το 2009 από το Λονδίνο και εξαπλώθηκε στις πιο σημαντικές μητροπόλεις του κόσμου, ήρθε στις Σπέτσες! Ως βιότοπος, διαθέτει χαρακτηριστικά ενδιαιτήματα, ενώ παρουσία έχουν Αξιόλογα Αμφίβια / Ερπετά όπως τα Coluber caspius (Ζαμενής (Αστραπόφιδο), Cyrtodactylus kotschyi kotschyi (Κυρτοδάκτυλος του Κότσυ), Elaphe quatuorlineata quatuorlineata (Λαφίτης), Αξιόλογα Ασπόνδυλα όπως τα Poecilimon tessellatus (Ποκιλίμων ο στικτός) και τέλος Αξιόλογα Φυτά όπως τα Papaver somniferum setigerum, Phlomis cretica.