Καστέλλα - Πειραϊκή

Πλατεία Δημοτικού Θεάτρου, Πλατεία Δεληγιάννη, Καστέλλα, Μικρολίμανο, Μαρίνα Ζέας, Πειραϊκή, Φρεατίδα, Πλατεία Τερψιθέας, Πλατεία Δημοτικού Θεάτρου

Μία όμορφη πεζοπορική διαδρομή που ξεκινά από την κεντρική πλατεία Δημοτικού Θεάτρου του Πειραιά, διασχίζει την όμορφη Καστέλα, περνά από τα ιστορικά λιμάνια της Μουνιχίας και Ζέας, και καταλήγει ξανά στο κέντρο αφού διέλθουμε από μία σύγχρονη συνοικία του Πειραιά τον Άγιο Βασίλειο. Η διαδρομή διέρχεται από ιστορικά μέρη, από το επίκεντρο της ψυχαγωγικής δραστηριότητας του Πειραιά αλλά και από τα δημοφιλέστερα μέρη αυτού. Υπάρχουν πολλά σημαντικά αξιοθέατα, αρχαιολογικοί τόποι, εμπορικά καταστήματα καθώς και καταστήματα εστίασης, καφέ, νυχτερινής διασκέδασης, μαρίνες, κλπ. Η διαδρομή περιλαμβάνει αρκετές σκάλες και ανηφόρες και συνεπώς δεν προσφέρεται για ΑΜΕΑ.

Η διαδρομή υλοποιείται μέσω των επόμενων τοπόσημων. Η σειρά των τοπόσημων σηματοδοτεί και την κατεύθυνση της διαδρομής.

Παρατήρηση: O προσανατολισμός και η ασφάλεια του περιπατητή/περιηγητή είναι αποκλειστικά δική του ευθύνη. Η παρούσα περιγραφή, τα σχετικά ίχνη (gpx) και το λοιπό ενημερωτικό υλικό είναι απλώς υποβοηθητικά. Ο πρέπων εξοπλισμός είναι απαραίτητος ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και τον χαρακτήρα της διαδρομής.

Κύρια τοπόσημα:

• Πλατεία Δημοτικού Θεάτρου
• Πλατεία Δεληγιάννη
• Βεάκειο Δημοτικό Θέατρο
• Μικρολίμανο
• Παραλία Βοτσαλάκια
• Μνημείο Γενοκτονίας
• Λιμάνι Ζέας
• Πλατεία Κανάρη
• Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος
• Παραλία Φρεατίδα
• Βράχια Πειραϊκής
• Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά
• Ελληνιστικό Θέατρο Ζέας
• Πλατεία Τερψιθέας
• Πλατεία Δημοτικού Θεάτρου

Η διαδρομή ξεκινά από την πλατεία Κοραή, ή όπως είναι ευρύτερα γνωστή, από την πλατεία Δημοτικού Θεάτρου, όπου υπάρχει και ομώνυμη στάση Μετρό. Βρισκόμαστε στην καρδιά του Πειραιά. Όλη η κίνηση της εμπορικής ζωής της πόλης ξεκινά ακτινωτά από την πλατεία και επεκτείνεται ως τον κεντρικό λιμένα από τη μία και ως το λιμάνι της Ζέας (ή Πασαλιμάνι) από την άλλη. Εδώ θα δούμε και την προτομή του Αδαμάντιου Κοραή. Στον απέναντι πεζόδρομο ξεχωρίζει το έφιππο άγαλμα του Κολοκοτρώνη, ήρωα του 1821. Απέναντι από την πλατεία υψώνεται μεγαλόπρεπο το Δημοτικό Θέατρο, το στολίδι του Πειραιά, όπου η ανακαίνισή του ολοκληρώθηκε το 2013.

Συνεχίζουμε την περιήγησή μας στην μικρή πλατεία Δεληγιάννη. Θαυμάζουμε το εξαιρετικό παραδοσιακό κτήριο του «Πλήρους Δημοτικού Σχολείου Αρρένων», που κατασκευάστηκε το 1897, και ανηφορίζουμε προς το Βεάκειο Δημοτικό θέατρο. Η διαδρομή όσο πλησιάζουμε προς την κορυφή του λόφου της Καστέλλας (Άλσος Προφήτη Ηλία) προσφέρει εξαιρετική θέα προς το λεκανοπέδιο αλλά ταυτόχρονα είναι και λίγο κοπιαστική γιατί περιλαμβάνει αρκετά σκαλοπάτια και ανηφόρες χωρίς όμως να παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα. Δίπλα στο άλσος του Προφήτη Ηλία βρίσκονται και τα ερείπια του Ασκληπιείου του Πειραιά. Το Βεάκειο Δημοτικό Θέατρο βρίσκεται στην κορυφή του λόφου της Καστέλλας και έχει εξαιρετική θέα στη θάλασσα. Είναι θερινό θέατρο χωρητικότητας 2.000 θεατών και έχει μορφή αρχαίου θεάτρου. Το θέατρο κατασκευάστηκε το 1969, επί δημαρχίας Αριστείδη Σκυλίτση και αρχικά λεγόταν Σκυλίτσειο, ενώ το 1976 μετονομάστηκε σε Βεάκειο, προς τιμήν του μεγάλου Πειραιώτη ηθοποιού Αιμίλιου Βεάκη.

Κατηφορίζοντας φτάνουμε στο Μικρολίμανο, ονομασία που δόθηκε από το 1967 και μετά. Πρόκειται για τον αρχαίο λιμένα της Μουνιχίας. Στους βυζαντινούς χρόνους λεγόταν Φανάρι πιθανώς από την ύπαρξη φάρου ή φανού στην είσοδό του. Τουρκολίμανο ονομαζόταν από τους χρόνους της ελληνικής επανάστασης του 1821 και μετά, ενώ λιμένας Κουμουνδούρου λεγόταν στους νεότερους χρόνους επειδή στο νότιο άκρο του υπήρχε η έπαυλη του Κουμουνδούρου, μετά την κατεδάφιση της οποίας ανεγέρθηκε ο Ναυτικός Όμιλος Ελλάδος. Το Μικρολίμανο είναι η κατάληξη του λόφου της Καστέλλας και αποτελεί μια προκυμαία ανάμεσα στο Πασαλιμάνι και το Νέο Φάληρο. Έχει δύο βασικούς δρόμους. Την ακτή Kουμουνδούρου και την ακτή Δηλαβέρη. Αποτελεί σήμερα τουριστική τοποθεσία και διαθέτει αφθονία από καφετέριες, μπαράκια, εστιατόρια και νυχτερινά κέντρα. Εδώ βρίσκεται και το Δελφινάριο – το κλασικό θερινό θέατρο που ταυτίστηκε με τις επιθεωρήσεις.

Προχωρώντας τον περίπατό μας συναντάμε την παραλία Βοτσαλάκια, μια από τις αγαπημένες παραλίες των κατοίκων του Πειραιά με πολλές αθλητικές εγκαταστάσεις. Τα Βοτσαλάκια είναι μια από τις καλύτερες επιλογές για όσους δεν θέλουν να απομακρυνθούν από την πόλη. Στην αρχή της ακτής Κουμουνδούρου, στην πλατεία Αλεξάνδρας, θα συναντήσουμε και το Μνημείο Γενοκτονίας, αφιερωμένο στη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Δημιουργήθηκε από τον καλλιτέχνη Παναγιώτη Τανιμανίδη το 2017. Αποτελείται από ένα τρισδιάστατο γλυπτό μήκους 15,50 μέτρων και ύψους 7,10 μέτρων. Είναι κατασκευασμένο από ανοξείδωτο χάλυβα και έχει λεπτομέρειες από ορείχαλκο. Στο εσωτερικό, το έργο κοσμείται με 17 γλυπτικές συνθέσεις, που αποτελούν διαδοχικές εικόνες που απεικονίζουν τη φυγή των κατοίκων από τον Πόντο και την άφιξή τους στην Ελλάδα.

Στη συνέχεια φθάνουμε στο Πασαλιμάνι ή Ζέα και στην Πλατεία Κανάρη, ή αλλιώς πλατεία του Πασαλιμανιού. Πρόκειται για το πέρασμα της Πασαρέλας, όπως το ονόμαζαν οι Πειραιώτες, πριν γίνει πεζόδρομος. Σήμερα φιλοξενεί τα πιο γνωστά στέκια της πόλης. Στην πλατεία Κανάρη βρίσκεται σε μια μικρή πράσινη ελλειπτική νησίδα, γνωστή ως «αβγό», λόγω του σχήματός της, το πέτρινο επιστύλιο ρολόι το οποίο αποτέλεσε και αποτελεί τόπο συνάντησης των Πειραιωτών. Κατασκευάστηκε το 1940 και ήταν γνωστό ως το ρολόι στο Πασαλιμάνι. Ο Λιμένας Ζέας είναι ο δεύτερος σε μέγεθος λιμένας του Πειραιά με σχήμα κυκλικό. Κατά την αρχαιότητα ήταν ο μεγαλύτερος πολεμικός λιμένας της Αθήνας, εκ των τριών: Ζέας, Μουνιχίας και Κανθάρου, (ο σημερινός κεντρικός), αλλά και του ελλαδικού χώρου γενικότερα. Ο λιμένας αυτός λεγόταν και από τους αρχαίους Αθηναίους «Ζέα», όπως εξακριβώθηκε από επιγραφή, που βρέθηκε στο μυχό του.

Φθάνοντας στην Φρεαττύδα, στην ακτή Θεμιστοκλέους, συναντάμε το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος, συνολικής επιφάνειας, μαζί με το αίθριο, περίπου 2.500 τ.μ. Το μουσείο αυτό αποτελεί το μεγαλύτερο του είδους του στην Ελλάδα και αναβιώνει την ιστορία χιλιετιών της ελληνικής ναυτικής παράδοσης. Το Μουσείο ιδρύθηκε από την “Εταιρεία Ναυτικού Μουσείου και περισυλλογής κειμηλίων των κατά θάλασσαν Αγώνων του Έθνους”. Για πρώτη φορά στεγάστηκε το 1959 σ΄ ένα νεοκλασικό παραλιακό τριώροφο κτίριο στον λιμένα Ζέας, στον Πειραιά, καλούμενο τότε Ναυτικό Μουσείο Πειραιώς. Στις δέκα συνεχόμενες, σε ημικύκλια διάταξη, αίθουσες του νέου Μουσείου παρουσιάζεται η ελληνική ναυτική ιστορία, ξεκινώντας από την αρχαία ναυπηγική και την εξέλιξη των πλοίων στην ελληνική αρχαιότητα, προχωρώντας στους ελληνιστικούς, ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους μέχρι την εποποιία της ελληνικής επανάστασης του 1821, και φθάνοντας στη δράση του ελληνικού πολεμικού ναυτικού στη νεότερη ιστορία. Παράλληλα παρουσιάζεται και η πολυσχιδής δράση των Ελλήνων στο θαλασσινό εμπόριο. Το πλούσιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος, θεωρείται από τα πλέον αξιόλογα στην ιστορία της Μεσογείου. Αλλά και η ιδιαίτερα σημαντική βιβλιοθήκη του Ναυτικού Μουσείου, που διαθέτει σπάνιες εκδόσεις βιβλίων και ναυτικών χαρτών εντυπωσιάζει κάθε επισκέπτη. Στην πλατεία του Ναυτικού Μουσείου μεταφέρθηκε το διάσημο, για την δράση του στον β΄ παγκόσμιο πόλεμο, υποβρύχιο Παπανικολής γι’ αυτό ονομάστηκε πλατεία Παπανικολή.

Μετά την παραλία Φρεαττύδας προχωράμε προς τα βράχια της Πειραϊκής. Η Πειραϊκή αποτελεί την νοτιοδυτική παραλιακή συνοικία του Πειραιά κατά μήκος της οποίας βρίσκονται τα αρχαία Μακρά Τείχη (τείχη του Κόνωνα) που προστάτευαν τον κύριο οικισμό της Αθήνας και το λιμάνι της. Συνορεύει στα βόρεια με την Καλλίπολη, στα ανατολικά με τον Άγιο Βασίλειο, στα δυτικά και νότια βρέχεται από τον Σαρωνικό κόλπο δημιουργώντας την «Πειραϊκή ακτή επί της Ακτής Θεμιστοκλέους». Πέραν των αρχαίων τειχών που περιτριγυρίζουν την Πειραϊκή, λίγο δίπλα είναι η Σχολή Δοκίμων, εξαιρετικό κτήριο του 1901 και ο τάφος του Θεμιστοκλή. Αν και δεν έχουν αξιοποιηθεί οι αρχαιότητες της περιοχής, όπως τους πρέπουν, παραμένει ένα γοητευτικό και αυθεντικό μέρος, όπου μπορείς να κάνεις έναν ειδυλλιακό περίπατο, να φας σε παραδοσιακά παραθαλάσσια ταβερνάκια και να απολαύσεις υπέροχο ηλιοβασίλεμα.

Στη συνέχεια δια μέσου της οδού Ζαννή περπατάμε στην όμορφη σύγχρονη αστική συνοικία του Αγίου Βασιλείου και προχωράμε προς το Αρχαιολογικό Μουσείο του Πειραιά, καθώς και το ελληνιστικό θέατρο που βρίσκεται, ουσιαστικά στον προαύλιο χώρο του. Το μουσείο στεγάζεται σε διώροφο κτήριο και έχει συνολικό εμβαδόν 1.394 τ.μ. Προσφέρει στον επισκέπτη την αντιπροσωπευτική και πλήρη εικόνα της ιστορίας της πόλης, που κατά την αρχαιότητα γνώρισε μεγάλη ακμή, τόσο ως λιμάνι της Αθήνας, όσο και ως πολεμικός της ναύσταθμος. Τα εκθέματά του προέρχονται κυρίως από την ευρύτερη περιοχή του Πειραιά και της αττικής παραλίας, και τα χρονικά όρια που καλύπτουν, εκτείνονται από τη μυκηναϊκή έως και τη ρωμαϊκή εποχή. Σε άμεση επαφή με το Μουσείο θα συναντήσουμε το Ελληνιστικό θέατρο του Πειραιά, φτιαγμένο κατά τον 2ο αιώνα π. Χ., σύμφωνα με την ενεπίγραφη στήλη που έχει βρεθεί πίσω από το τελωνείο του Πειραιά. Το μνημείο διαθέτει την τριμερή χαρακτηριστική οργάνωση ενός ελληνιστικού θεάτρου, δηλαδή κοίλο, ορχήστρα και σκηνικό οικοδόμημα. Ο προσανατολισμός του είναι νοτιοανατολικός και για την θεμελίωσή του χρησιμοποιήθηκε ο γνωστός υποκίτρινος Πειραϊκός Ακτίτης λίθος.

Από το ελληνιστικό θέατρο κατευθυνόμαστε προς τον αρχαιολογικό χώρο της πλατείας Ροντήρη όπου έχουν ανακαλυφθεί οικίες, δρόμοι, εργαστήρια, κινητά ευρήματα του 2ου μ.Χ. αιώνα. Ο χώρος παραμένει περιφραγμένος, μη επισκέψιμος αλλά ορατός από τον επισκέπτη ενώ υπάρχουν και προβολείς για νυχτερινό φωτισμό. Στο συγκεκριμένο χώρο προβλεπόταν η ανέγερση του Δικαστικού Μεγάρου Πειραιά, που όμως ματαιώθηκε ύστερα από την ανασκαφική έρευνα και τα σημαντικά ευρήματα που αποκαλύφθηκαν.

Από την πλατεία Ροντήρη κατευθυνόμαστε προς την διπλανή Πλατεία Τερψιθέας, μία από τις πλέον σημαντικές πλατείες του Πειραιά. Πιο σωστά, θα λέγαμε ότι πρόκειται για τέσσερις πλατείες, δύο πάνω από την κεντρική οδό Ηρώων Πολυτεχνείου και δύο κάτω από αυτήν (προς τον λιμένα). Τα σχέδια της Πλατείας Τερψιθέας εκπονήθηκαν το 1835 από τους αρχιτέκτονες – πολεοδόμους Κλεάνθη και Σάουμπερτ. Η θέση της ήταν σε νευραλγικό σημείο της πόλης, καθώς συνέδεε το εμπορικό λιμάνι και το Πασαλιμάνι, το τουριστικό λιμάνι του Πειραιά. Ένωνε, όμως, και δύο αλλιώτικους κόσμους: αυτόν του λιμανιού της Τρούμπας και αυτόν της αστικής τάξης της πόλης.

Τις πάνω πλατείες (με φοίνικες, παρτέρια με λουλούδια, βραχόκηπους κι ένα σιντριβάνι), κοσμούν δύο αγάλματα, της Ηρώς Κωνσταντοπούλου, ηρωίδας της Εθνικής Αντίστασης και ο ανδριάντας του ήρωα υποπλοιάρχου Παναγιώτη Βλαχάκου. Πίσω του υψώνεται το νεοκλασικό κτίριο Χριστοπούλου, που έχει χαρακτηρισθεί ως παραδοσιακό. Τις δύο πλατείες χωρίζει η οδός 2ας Μεραρχίας. Από τις κάτω πλατείες της Τερψιθέας, η μία φιλοξενεί Παιδική Χαρά, για να παίζουν τα παιδιά της πόλης. Απέναντί της, η δεύτερη πλατεία έχει αρκετό πράσινο και μια λιμνούλα με πάπιες. Στην εξωτερική πλευρά της, πάνω στον φαρδύ πεζόδρομο, λειτουργούν καφετέριες.

Η διαδρομή ολοκληρώνεται μέσω της Λεωφόρου Ηρώων Πολυτεχνείου στην πλατεία Δημοτικού Θεάτρου από όπου ξεκινήσαμε. Στην απλόχωρη πλατεία Δημοτικού Θεάτρου, όπου βρίσκεται και το Δημαρχείο του Πειραιά, θα διαλέξουμε, για να ξεκουραστούμε, μία από τις πολλές καφετέριες ή ένα από τα μεζεδοπωλεία με τους παραδοσιακούς μεζέδες αναπλάθοντας στη μνήμη μας την πληθώρα των εικόνων και εντυπώσεων που αποκομίσαμε από την όμορφη βόλτα μας στις γειτονιές, λιμάνια και τις νοτιοανατολικές ακτές του Πειραιά.