Χώροι της Ιστορικής Μάχης

Λίμνη Μαραθώνα, Αρχαιολογικός χώρος Ραμνούντας, Εθνικό πάρκο Σχινιά – Μαραθώνα, Παραλία Μαραθώνα, Τύμβος, Μαραθώνας, Αρχαιολογικό μουσείο, Νέα Μάκρη, Παραλία Μπρεξίζα (Ιερό Αιγυπτίων θεών)

Μία μεγάλη διαδρομή που υλοποίησή της απαιτεί τη χρήση ΙΧ αυτοκινήτου. Πρόκειται για ένα road trip στους ιστορικούς χώρους της ευρύτερης περιοχής του Μαραθώνα. Οι αρχαιολογικοί χώροι εναλλάσσονται με χώρους ιδιαίτερης περιβαλλοντικής σημασίας ενώ η θάλασσα ως εμπειρία με τις όμορφες παραλίες της είναι διαρκώς παρούσα και προσκαλεί. Η διαδρομή προσφέρεται για χρήση από ΑΜΕΑ εφόσον αυτή γίνεται με ΙΧ αυτοκίνητο.

Η διαδρομή υλοποιείται μέσω των επόμενων τοπόσημων. Η σειρά των τοπόσημων σηματοδοτεί και την κατεύθυνση της διαδρομής.

Παρατήρηση: O προσανατολισμός και η ασφάλεια του περιπατητή/περιηγητή είναι αποκλειστικά δική του ευθύνη. Η παρούσα περιγραφή, τα σχετικά ίχνη (gpx) και το λοιπό ενημερωτικό υλικό είναι απλώς υποβοηθητικά. Ο πρέπων εξοπλισμός είναι απαραίτητος ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και τον χαρακτήρα της διαδρομής.

Κύρια τοπόσημα:

• Λίμνη Μαραθώνα
• Βόθωνας
• Γραμματικό
• Αρχαιολογικός χώρος Ραμνούντος
• Υγρότοπος Σχοινιά
• Εθνικό Πάρκο Σχοινιά – Μαραθώνα
• Παραλία Σχοινιά
• Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο Σχοινιά
• Παραλία Μαραθώνα
• Τύμβος Αθηναίων
• Μαραθώνας
• Μουσείο Μαραθώνιου Δρόμου
• Αφετηρία Μαραθώνιας διαδρομής
• Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα
• Νέα Μάκρη
• Ιερό Αιγυπτίων Θεών
• Παραλία Μπρεξίζα

Ξεκινάμε την περιήγησή μας από την λίμνη Μαραθώνα. Βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Αττικής και σε απόσταση 28 χιλιομέτρων από το κέντρο της Αθήνας. Απλωμένη σε μια έκταση 2.450 στρεμμάτων συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους υγρότοπους της Αττικής. Αποτελεί μια ιδανική επιλογή για βόλτα όλες τις εποχές του χρόνου.

Η λίμνη του Μαραθώνα είναι τεχνητή και δημιουργήθηκε για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της λειψυδρίας στην Αττική. Τα παλιότερα χρόνια γύρναγαν στις γειτονιές οι νερουλάδες και μοίραζαν νερό. Το φράγμα του Μαραθώνα δημιουργήθηκε μεταξύ 1926 και 1929. Αυτό δημιούργησε αντίστοιχα και την ομώνυμη τεχνητή λίμνη στη συμβολή των χειμάρρων Χαράδρου και Βαρνάβα. Το φράγμα έχει ύψος 54 μέτρα και μήκος 285 μέτρα. Είναι επενδεδυμένο με ολόλευκο πεντελικό μάρμαρο όπως ακριβώς ο Παρθενώνας. Η Λίμνη του Μαραθώνα αποτελούσε το κυριότερο απόθεμα νερού για την ύδρευση της Αθήνας από το 1931, οπότε άρχισε να δίνει νερό, μέχρι το 1959. Αργότερα άρχισαν να προστίθενται και άλλες πηγές ύδρευσης (φράγμα Μόρνου, κα.) για να καλυφθούν οι ανάγκες. Εξάλλου με τις ανάγκες που έχει η Αθήνα σήμερα, όλο το νερό της Λίμνης Μαραθώνα δεν θα επαρκούσε για την υδροδότησή της παρά μόνο για λίγες ημέρες. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το Μουσείο Νερού της λίμνης Μαραθώνα. Εδώ βλέπουμε την ιστορία της δημιουργίας του φράγματος. Στις προθήκες φυλάσσονται εργαλεία και εξοπλισμοί, που χρησιμοποιήθηκαν κατά την κατασκευή του. Στον εξωτερικό χώρο του μουσείου φυλάσσονται βαγονέτα μεταφοράς υλικών, τεράστια καλούπια αγωγού ύδρευσης και ένας εντυπωσιακός κατανεμητής νερού.

Πηγαίνοντας στη λίμνη του Μαραθώνα αντικρύζουμε και τον μαρμάρινο ναό στη βάση του φράγματος. Είναι πιστό αντίγραφο του θησαυρού των Αθηναίων,. του ναού που είχαν κατασκευάσει οι αρχαίοι Αθηναίοι στους Δελφούς,. σε ανάμνηση της νίκης τους εναντίον την Περσών στη Μάχη του Μαραθώνα.

Στην περιοχή βρίσκονται και μπορούμε να επισκεφθούμε τους ημιορεινούς οικισμούς του Βόθωνα και του Γραμματικού. Ο κύριος οικισμός του Γραμματικού διατηρεί την εικόνα του παραδοσιακού χωριού και είναι γνωστός για τις παραδοσιακές ταβέρνες του. Κοντά στο Γραμματικό βρίσκεται και ο αρχαιολογικός χώρος του Ραμνούντα, που κατοικείται συνεχώς από τη νεολιθική περίοδο Η ονομασία του δήμου προέρχεται από το φυτό “ράμνος” έναν ακανθώδη θάμνο, που φυτρώνει μέχρι και σήμερα στην περιοχή. Εδώ σώζονται τα ερείπια του αρχαίου δήμου του Ραμνούντος, που αποτελείτο από πολλούς συνοικισμούς. Μέσα στα τείχη σώζονται το γυμνάσιο, το θέατρο, ιερά και η ακρόπολη του Ραμνούντα. Η κεντρική πύλη βρίσκεται στα νότια του φρουρίου, όμως υπάρχουν και άλλες, μικρότερες πύλες. Η κατασκευή των τειχών έχει γίνει από τοπικό μάρμαρο, από τον κοντινό όρμο της Αγίας Μαρίνας. Δεσπόζει το περίφημο ιερό της Νεμέσεως του 6ου αι. π.Χ., που αποτελεί το σημαντικότερο ιερό της θεότητας στον ελλαδικό χώρο. Η εκδικητική θεά μοιάζει πολύ με την Άρτεμη και ίσως να αντιπροσώπευε μια τοπική της μορφή. Ο μύθος λέει ότι για να την κάνει δική του ο Δίας μεταμορφώθηκε σε κύκνο, ενώ εκείνη είχε πάρει τη μορφή χήνας. Μετά την ένωση τους η Νέμεσις γέννησε ένα αυγό το οποίο δόθηκε στη Λήδα να το επωάσει. Από αυτό βγήκε η Ωραία Ελένη και οι Διόσκουροι. Το άγαλμα καταστράφηκε στα τέλη του 4ου αι. μ.Χ. από τους χριστιανούς.

Προχωράμε προς το βορειοανατολικό άκρο του κάμπου του Μαραθώνα και συναντάμε τον μικρό οικισμό του Σχοινιά και μία από τις μεγαλύτερες παραλίες της Αττικής. Στην περιοχή του Σχοινιά σχηματίζονται έλη τα οποία αποτελούν σημαντικό υδροβιότοπο. Στον Σχοινιά επίσης υπάρχει και ένα από τα μεγαλύτερα δάση κουκουναριάς στην Ελλάδα με το σπάνιο είδος Pinus Pinea. Λόγω της μεγάλης οικολογικής της αξίας, η περιοχή σήμερα χαρακτηρίζεται εθνικό πάρκο και ανήκει στο δίκτυο Natura 2000. Η παραλία του Σχοινιά είναι ιδιαίτερα δημοφιλής το Καλοκαίρι. Σε πολλά σημεία της είναι οργανωμένη, αλλά το καλύτερο μέρος για ησυχία και χαλάρωση είναι βόρεια προς το τέλος της, όπου το τοπίο εντυπωσιάζει και προσφέρεται για περπάτημα .Για τους λάτρεις του είδους, λειτουργεί ένα κέντρο θαλάσσιων σπορ για windsurfing, waterskiing και άλλα παρόμοια θαλάσσια σπορ. Στην περιοχή του Σχοινιά δημιουργήθηκε και το κωπηλατοδρόμιο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004, χωρητικότητας 14.000 θέσεων. Ο χώρος είναι προσβάσιμος για όλους, μπορούμε να τον περπατήσουμε, να κάνουμε ποδήλατο γύρω του ή απλά να παρατηρήσουμε τα πουλιά.

Στο δυτικότερο άκρο της παραλίας του Σχοινιά τοποθετείται το μέρος όπου διεξήχθη η μάχη του Μαραθώνα. Σε απόσταση περίπου τεσσάρων χιλιομέτρων από το Σχοινιά, και αφού περάσουμε την παραλία Μαραθώνα, θα συναντήσουμε τον τύμβο του Μαραθώνα. Το καλοκαίρι η παραλιακή οδός πεζοδρομείται και η διαδρομή πρέπει να προσαρμοστεί ανάλογα. Ο τύμβος έχει ύψος 10 μέτρα και διάμετρο 50, και δημιουργήθηκε μετά από τη μάχη των Αθηναίων με τους Πέρσες. Εδώ ετάφησαν τα λείψανα που απόμειναν μετά από την καύση των 192 νεκρών Αθηναίων Μαραθωνομάχων.

Η μάχη του Μαραθώνα, κατά τους σύγχρονους ιστορικούς, αποτελεί μια από τις ιστορικότερες μάχες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Το 490 π.Χ. ο περσικός στρατός υπό τον Δάτη με διοικητή του στόλου τον Αρταφέρνη, διέπλευσε νότια του Ευβοϊκού και αποβιβάστηκε στην παραλία του Μαραθώνα, τον σημερινό Σχοινιά. Ο επόμενος στόχος των Περσών ήταν να διασχίσουν την Αττική και να πολιορκήσουν την Αθήνα. Παρά την υπεροχή του δυναμικού των Περσών (10.000 Αθηναίοι και 1.000 Πλαταιείς έναντι διπλάσιου αριθμού Περσών), οι Αθηναίοι υπό τον Μιλτιάδη κατάφεραν να κερδίσουν και να αναχαιτίσουν την πορεία των Περσών.

Από τον τύμβο κατευθυνόμαστε στον ιστορικό οικισμό του Μαραθώνα όπου εκεί υπάρχουν, πέρα των άλλων, το Κέντρο Προβολής του Μαραθωνίου δρόμου και οι εγκαταστάσεις έναρξης του διεθνή Μαραθώνιου αγώνα δρόμου κλασσικής διαδρομής που διεξάγεται κάθε χρόνο.

Συνεχίζουμε προς τον Βρανά Μαραθώνα για να επισκεφθούμε το Αρχαιολογικό Μουσείο του Μαραθώνα. Ο χώρος του Μουσείου περιλαμβάνει επίσης το προστατευμένο με στέγαστρο νεκροταφείο τύμβων της Μέσης Εποχής του Χαλκού (2000-1600 π.Χ.) και τον λεγόμενο τύμβο των Πλαταιέων του 5ου αι. π.Χ. Στη μόνιμη έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Μαραθώνα παρουσιάζεται η ιστορία της περιοχής από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι τη ρωμαϊκή περίοδο, μέσα από ευρήματα προερχόμενα κυρίως από τα προϊστορικά νεκροταφεία στο Βρανά και το Τσέπι. Το Μουσείο, αν και μικρό, περιλαμβάνει ευρήματα εξαιρετικής, ιστορικής και πολιτιστικής σημασίας, και είναι σημαντικό το ότι φυλάσσονται και εκτίθενται στον χώρο που βρέθηκαν.

Συνεχίζοντας την περιήγησή μας φθάνουμε στην πόλη της Νέας Μάκρης. Η Νέα Μάκρη ιδρύθηκε το 1924, όταν έφθασαν οι πρώτοι κάτοικοί της, πρόσφυγες από τα παράλια της Λυκίας της Μικράς Ασίας, από την Ιωνική Μάκρη. Ως παραθεριστικό κέντρο, το καλοκαίρι, ξεπερνά τους 55.000 – 60.000 κατοίκους. Το κέντρο της είναι καθαρά αστική περιοχή με έντονη κίνηση όλο τον χρόνο, με αμέτρητες καφετέριες παραλιακά στη λεωφόρο Ποσειδώνος, ενώ τα εστιατόρια και οι ψησταριές βρίσκονται κυρίως εσωτερικά κοντά στην κεντρική πλατεία.

Εδώ θα επισκεφθούμε το Ιερό των Αιγυπτίων Θεών, ένα αρχαίο ιερό, που βρίσκεται δίπλα στο Μικρό Έλος της Μπρεξίζας. Επίσης το καλοκαίρι η παραλιακή οδός πεζοδρομείται οπότε και πρέπει να παρκάρουμε λίγο πιο μακριά. Το ιερό θεωρείται ότι χτίστηκε από τον Ηρώδη τον Αττικό, έναν σπουδαίο ρήτορα και σοφιστή, περίπου το 160 μ. Χ.. Ο Ηρώδης επέλεξε τον Μαραθώνα για την ίδρυση του ιερού γιατί ήταν ο τόπος καταγωγής και διαμονής του. Πιθανόν το συγκρότημα να βρισκόταν μέσα στα όρια του κτήματος που κατείχε στην περιοχή. Το ιερό ήταν αφιερωμένο στον Σάραπι, εξελληνισμένη μορφή του θεού Όσιρι, κι εκεί τελούνταν οι μεγάλες γιορτές του Σάραπι και της Ίσιδας, ενώ λατρευόταν, επίσης, ο γιος τους Ώρος. Ήταν χτισμένο σε τεχνητή νησίδα μέσα στο Μικρό Έλος και τα παλιότερα χρόνια αποκαλούνταν “Νησί”. Πολλά ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο έχουν μεταφερθεί και εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα καθώς και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Στον σύγχρονο αρχαιολογικό χώρο περιλαμβάνεται και ένα πολυτελές λουτρό (βαλανείο) που χρονολογείται στον 2ο αι. μ.Χ. και προφανώς μαζί με το ιερό αποτελεί μέρος ενός μεγάλου συγκροτήματος. Λειτούργησε μέχρι και τον 4ο μ. Χ. αιώνα, όπου και εγκαταλείφθηκε για άγνωστους λόγους.

Κοντά στον αρχαιολογικό χώρο βρίσκεται το γραφικό εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής. Αφού ξεκουραστούμε κάτω από τη σκιά των δέντρων, η περιήγησή μας θα μπορούσε να κλείσει ιδανικά με φαγητό σε μία από τις πολλές ψαροταβέρνες που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από την ακτή καθ’ όλο το μήκος της παραλίας.

Στην παραλία αυτή ολοκληρώνεται και η προτεινόμενη διαδρομή. Η διαδρομή όπως φαίνεται και από τα προηγούμενα βρίθει από αξιοθέατα, δυνατότητες δραστηριοτήτων, κ.α. ενώ προσφέρει ποικιλία καταλυμάτων, χώρων εστίασης και διασκέδασης. Με δεδομένο αυτό συνίσταται θερμά ο επισκέπτης να προγραμματίσει περισσότερο από τον εκτιμώμενο χρόνο (που έτσι και αλλιώς δεν περιλαμβάνει τον χρόνο επίσκεψης στα διάφορα αξιοθέατα) και ή δυνατόν και μία διανυκτέρευση.