Τάσος Γκούμας: «Ο Πόρος έχει την σπάνια ευκαιρία να εξελιχθεί σε μοντέλο αειφόρου αλλά και πολύπλευρης ανάπτυξης»

Συνέντευξη με τον γεωπόνο και πρόεδρο του συλλόγου «Φίλοι του Λεμονοδάσους Πόρου», κ. Τάσο Γκούμα:

«Ο Πόρος έχει την σπάνια ευκαιρία να εξελιχθεί σε μοντέλο αειφόρου αλλά και πολύπλευρης ανάπτυξης»

1. Ως μόνιμος κάτοικος του Δήμου Πόρου ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που κάνουν το συγκεκριμένο νησί, καθώς και το τμήμα του Δήμου στην Πελοπόννησο να ξεχωρίζουν;

Ανέκαθεν σκεφτόμουν ότι το νησί του Πόρου είναι γεωγραφικά και κοινωνικά αναπόσπαστο με τη απέναντι ακτή αλλά και ότι οι οικισμοί Πόρου και Γαλατά οφείλουν την δημιουργία τους και την ύπαρξή τους στην γειτνίαση, στο κοινό λιμάνι και ότι η λωρίδα θάλασσας, όχι τους χωρίζει αλλά αντίθετα τους ενώνει. Απαντώντας ειδικότερα για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αξίζει να αναφέρουμε το τεράστιο φυσικό λιμάνι του, που δεν απαντάται καθόλου συχνά, τις πολυσχιδείς ακτές και του νησιού και της απέναντι Πελοποννησιακής παραλίας, μέχρι απέναντι από την Ύδρα και τις Σπέτσες, το πεύκο, τους ελαιώνες και τις ανθοκαλλιέργειες, το ναό του Ποσειδώνα, το Μοναστήρι του Πόρου αλλά και τη γραφικότητα που πηγάζει από την επικοινωνία με βάρκες τόσο των οικισμών Πόρου και Γαλατά, όσο και με πανέμορφα νησάκια και λιμανάκια της Τροιζηνίας ακτή που φτάνουν μέχρι απέναντι από την Ύδρα.

2. Το φημισμένο Λεμονοδάσος αποτελεί σήμα κατατεθέν του νησιού Πόρου, παρότι βρίσκεται στο μη-νησιωτικό τμήμα του Δήμου. Μιλήστε μας για την ιστορία του.

Το λεμονοδάσος αναφέρεται στο βιβλίο του Ιάκ. Ν.Ε. Τομπάζη εκδοθέν το 1877 ως ‘’Κήποι του Πόρου’’ και αργότερα μετονομάστηκε σε ‘’Λεμονοδάσος’’ . Όσον αφορά την ιστορία του, για την προέλευση των λεμονοδένρων και πότε φυτεύτηκαν, υπάρχουν διάφορες γνώμες. Μεταφέρω εδάφιο του πονήματος του κυρίου Ιάκ. Ν.Ε. Τομπάζη περί εικασιών προέλευσης : ‘’ων η επικρατεστέρα εξηγμένη εκ της μυθολογίας ανάγεται εις ένα εκ των άθλων του Ηρακλέους. Ο μύθος μεταφέρει τον υπερφίαλον γίγαντα επί της δυτικωτέρας πλευράς της Αφρικής, ένθα κατά Διόδωρον τον Σικελιώτη έκειτο ο κήπος των θυγατέρων του Άτλαντος και της Εσπερίδος, ο περιέχων τα χρυσά μήλα άτινα ήρπασεν φονεύσας τον φυλάττοντα δράκοντα.’’

Ο ‘’Πλίνιος βεβαιεί ότι υπήρχον πλούσιοι, τόσον άσωτοι, ώστε επλήρωνον αναρίθμητα ποσά δια τράπεζας κατασκευασμένες εκ λεμονέας του όρους Άτλαντος της Αφρικής. Ο Μαρτιάλης και ο Πετρόνιος αναφέρουσιν, ο μεν πρώτος ότι τράπεζα εκ χρυσού ήξιζεν ολιγώτερον, επί της εποχής του, ή τράπεζα εκ ξύλου λεμονέας, ο δε δεύτερος, ότι οι Ασσύριοι εξεπλήττοντο λαμβάνοντες τόσον χρυσόν δι ετοίμους σανίδας εκ τοιούτου ξύλου, προωρισμένας προς κατασκευήν τραπεζών’’.

Τα παραπάνω στοιχεία βρίσκονται στο βιβλίο του Ιάκ. Ν.Ε. Τομπάζη που μου έστειλε ο φίλος γεωπόνος Γεράσιμος Μαγριπής που, μαζί με την σύζυγό του Δώρα Αγοραστού επίσης γεωπόνο, διηύθυναν τον Δενδροκομικό Σταθμό Πόρου επί 10ετίες, από τους μετρημένους στο χέρι επιστήμονες που γνωρίζουν τα εσπεριδοειδή στην Ελλάδα.

Ταξιδεύοντας με τις βάρκες για να μεταβείς στο Λεμονοδάσος, αποβιβάζεσαι στο ‘’επίνειο’’ του Λεμονοδάσους ‘’Πλάκα’’. Συνεχίζοντας με τα πόδια, μετά από 150μ. δεξιά υπάρχει μια επιτύμβια απέριττη στήλη από σκούρα ηφαιστειογενή πέτρα Πόρου με την επιγραφή: ‘’Τω εκ Βαυαρίας ιατρώ ΡΟΟΥΘΛΑΦ, της φιλανθρωπίας θύμα γενομένω, τω ΑΩΛΖ, εν τη νήσω Καλαυρία υπό Πανώλους μαστιζομένη, οι συνάδελφοι εις μνήμην του ανήγειραν’’.

Πρόκειται για τον Βαυαρό γιατρό ΡΟΘΛΑΟΥΦ, που στην φοβερή πανώλη που ενέσκυψε στον Πόρο πριν το 1837 (στην Αρχαία Ελληνική αρίθμηση ΑΩΛΖ), διηύθυνε συνεργείο από γιατρούς και νοσοκόμους, δεν επέστρεψε στην πατρίδα του και τελικά προσβλήθηκε και ο ίδιος από την νόσο και πέθανε απ’ αυτήν. Είχε ασφαλώς την συνείδηση ότι ‘’Η ιατρική δεν είναι επάγγελμα. Είναι λειτούργημα.’’

Συνεχίζοντας την πεζοπορία σε 600-700 μέτρα μπαίνουμε στο Λεμονοδάσος που κάποτε έσφυζε από ζωή, όταν τα λεμόνια είχαν πολύ υψηλή τιμή αλλά τώρα παρατηρούμε άλλα κτήματα να είναι περιποιημένα και άλλα όχι, λόγω μη ικανοποιητικής οικονομικής απόδοσης.

Από τα πολλά οινομαγειρεία και ταβέρνες που λειτουργούσαν η επιφανέστερη είναι ‘’του Καρδάση’’ που τώρα αγοράστηκε από Ισραηλινούς αρχιτέκτονες τοπίου.

Εκτός από τα παραπάνω στο Λεμονοδάσος υπάρχουν ότι απέμεινε από τρεις νερόμυλους, ένας εκ των οποίων στο αγρόκτημα Λαζάρου, οι στοές των πηγών από όπου ποτιζόταν το Λεμονοδάσος, ένα παλιό εκκλησάκι πνιγμένο στη βλάστηση που στην πρόσοψή του υπάρχει ένας κεραμικός σταυρός που μάλλον παραπέμπει σε Βυζαντινό εκκλησάκι.

Αν καταφέρουμε, που έχουμε ξεκινήσει την προσπάθεια, να αποκαταστήσουμε αυτά τα μνημεία θα είναι ένας ακόμα πόλος έλξης για επισκέπτες.

Η φήμη όμως του Λεμονοδάσους, όπως τίθεται στην ερώτησή σας, δεν οφείλεται μόνο στην καλλιέργεια αλλά και στην εμπορία και την προώθηση του λεμονιού και σε εγχώρια κατανάλωση αλλά και σε εξαγωγές σε ξένες χώρες του Εύξεινου Πόντου και σε Αφρικανικές.

Το μέσον μεταφοράς ελλείψει αμαξιτών οδών ήταν η θάλασσα. Ο στόλος των εμπορικών καϊκιών του Πόρου μέχρι και το 1950 αριθμούσε γύρω στα 40 καΐκια δυναμικότητας από 25 έως και 85 τόννων το καθένα που μετέφεραν το λεμόνι στο Βόλο, στη Θεσσαλονίκη, στην Καβάλα, στην Αλεξανδρούπολη, στην Κωνσταντινούπολη μέχρι και την Οδησσό, (Οντέσα, που την αποκαλούσαν οι ναυτικοί) και στην Αίγυπτο. Έτσι το λεμόνι και το Λεμονοδάσος ήταν, και ακόμα είναι, πιο γνωστά από τον Πόρο.

3. Η ορθή αξιοποίηση των περιβαλλοντικών πόρων, ο σεβασμός στο φυσικό τοπίο και στην πολιτιστική αυθεντικότητα των τοπικών κοινοτήτων είναι πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης μιας περιοχής. Πώς, κατά τη γνώμη σας, τα τελευταία χρόνια ο Πόρος ανταποκρίνεται στο πρότυπο της αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης και με ποιους τρόπους θα μπορούσε να ενισχυθεί αυτή η ανάπτυξη;

Ο Πόρος έχει την σπάνια ευκαιρία να εξελιχθεί σε μοντέλο αειφόρου αλλά και πολύπλευρης ανάπτυξης αφού γειτνιάζει με περιοχή εξαιρετικού κλίματος και ‘’γη υψηλής παραγωγικότητας’’, αρκεί για το τελευταίο να γίνει σωστή αξιοποίηση του περιοριστικού παράγοντα που είναι το αρδευτικό νερό. Το νησί του Πόρου από μόνο του δεν μπορεί κατά τη γνώμη μου να επιτύχει το στόχο της αειφόρου ανάπτυξης σεβόμενος το περιβάλλον, αν δεν επιδιώξει να γίνει ένας ενιαίος οργανισμός με τον απέναντι Δήμο και να εκμεταλλευτεί τα αρίστης ποιότητας αγροτικά προϊόντα της απέναντι Πελοποννήσου, λάδι και λεμόνι απαράμιλλης ποιότητας και γεύσης, που θα μπορούσαν να διαφημιστούν προσφερόμενα στους επισκέπτες του Πόρου. Ειδικά το λάδι από ελιές ‘’μανάκι’’ και το λεμόνι από ντόπιες ποικιλίες λεμονιάς είναι απλά ασυναγώνιστα, ενώ τους λείπει η διαφήμιση και η τυποποίηση, όσον αφορά το λάδι, που απολαμβάνουν προϊόντα άλλων περιοχών της χώρας.

4. Το παραδοσιακό μοντέλο ήλιος-θάλασσα αποτελούσε ανέκαθεν κίνητρο των επισκεπτών από το εξωτερικό για να επισκεφτούν τα ελληνικά νησιά. Με ποιες άλλες δραστηριότητες θα μπορούσαν να συνδυάσουν την επίσκεψή τους στον Πόρο; Ποιες δυνατότητες προσφέρει το φυσικό τοπίο για τους επισκέπτες;

Τα ηφαιστειογενή Μέθανα με την ‘’Καμμένη Χώρα’’, το ηφαίστειο, που θεωρείται ακόμα σε γεωλογικούς χρόνους ενεργό, το εκπληκτικό τοπίο, τα λουτρά και τις ψαροταβέρνες τους από όπου κανείς δεν θα φύγει χωρίς να καταευχαριστηθεί ενώ οι επισκέπτες οφείλουν μια επίσκεψη και στην αρχαία Τροιζήνα με την αξιολογότατη ιστορία που συμπληρώνεται και ξαναγράφεται μετά την ανακάλυψη του τάφου του Μεγάλου Βασιληά Αιγέα από την αρχαιολόγο κ Ελένη Κονσολάκη.

5. Ο σύγχρονος ταξιδιώτης τείνει να αναζητά πλέον πιο αυθεντικές εμπειρίες. Ποια θα ήταν η πρότασή σας για κάποιον που, ερχόμενος στον Πόρο, θέλει να αισθανθεί σαν… μόνιμος κάτοικος της περιοχής σας;

Να βρει ένα οικονομικό κατάλυμα στο χερσαίο τμήμα του δήμου Πόρου ή και στην υπόλοιπη Τροιζηνία και να απολαμβάνει με το αυτοκίνητό του τις ομορφιές και τη φιλοξενία όλων των οικισμών και κυρίως των μη τουριστικών.

6. Η τοπική γαστρονομία αποτελεί έναν απολαυστικό τρόπο ώστε οι επισκέπτες να γνωρίσουν την κουλτούρα ενός τόπου. Ποιες γεύσεις του Πόρου θα προτείνατε στους επισκέπτες του;

Ο Πόρος έχει αρκετές ψαροταβέρνες αλλά και μαγειρεία που μαγειρεύουν νόστιμα και κάποια ουζερί εξαιρετικά. Αυτοί που μπορούν να καθοδηγήσουν τους επισκέπτες είναι οι ταξιτζήδες και οι βαρκάρηδες. Στο Γαλατά μπορεί να βρει κάποιος επίσης καλά ουζερί, ψησταριές, και ένα μαγαζί που τον καφέ που προσφέρει δεν τον βρίσκεις εύκολα κάπου αλλού. Στο μαγαζί αυτό θα ευχαριστηθείς από το πρωινό και τα μικρογεύματα που επίσης, είναι όχι συχνά απαντώμενης ποιότητας.

7. Ποια προϊόντα θα δωρίζατε σε έναν επισκέπτη;

Αμυγδαλωτά Πόρου, ελαιόλαδο από ελαιόδενδρα ‘’Μανάκι’’, λεμόνια από παραδοσιακές ποικιλίες Τροιζηνίας, καθώς και προϊόντα με την ένδειξη ‘’Λεμονοδάσος’’ που παρασκευάζονται στο Γαλατά.