Πάρκο Σχιστής Πέτρας

Δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό ότι μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους ο λόφος του Λυκαβηττού δεν είχε καθόλου βλάστηση. Το 1831 άρχισε η εκτεταμένη λατόμευσή του από τον μεγάλο αρχιτέκτονα της εποχής, τον γνωστό Σταμάτη Κλεάνθη. Ήταν, μάλιστα, ένας από τους δύο αρχιτέκτονες που εκπόνησαν το πρώτο σχέδιο πόλεως της Αθήνας. Εδώ λοιπόν ξεκινάει η ιστορία του «Μικρού Λυκαβηττού», που εξελίχθηκε στο Πάρκο της Σχιστής Πέτρας. Ο Κλεάνθης είχε αγοράσει μια μεγάλη έκταση, αποκαλούμενη «Μικρός Λυκαβηττός» ή «Σχιστή Πέτρα», όπως είναι σήμερα γνωστή. Τότε η έκταση κατέληγε στη σημερινή Πανεπιστημίου. Εκεί ο Κλεάνθης δημιούργησε «λιθοτομείο», πράξη την οποία μιμήθηκαν κι άλλοι αργότερα. Οι πλαγιές του λόφου είχαν γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τα λιθοτομεία, καθώς όλοι ήθελαν να εξορύξουν την πολύτιμη πέτρα. Γι’ αυτό και εκτός από «Μικρός Λυκαβηττός» πήρε και το όνομα της Σχιστής Πέτρας, καθώς καταδείκνυε αυτή ακριβώς την κατάσταση. Εξαιτίας της εκτεταμένη λάξευσής του, φαίνεται σαν ο τεράστιος πέτρινος όγκος να έχει «σχιστεί» δημιουργώντας τον κύριο βράχο με την ψηλή κορυφή και έναν πολύ μικρότερο δίπλα του. Τελικά η εξόρυξη πέτρας από τον λόφο σταμάτησε οριστικά μόλις το 1960. Ύστερα από μια μικρή παύση, ο νόμος του 1861 επέτρεψε τη δυνατότητα λατόμευσης, όπως και νέος νόμος το 1900. Παράλληλα, άρχισε και μια εκστρατεία δεντροφύτευσης, στην οποία πρωτοστάτησε η πριγκίπισσα Σοφία το 1912. Η «Σχιστή Πέτρα» εκείνα τα χρόνια αποτελούσε μια αδιάσπαστη ενότητα με τον Λυκαβηττό μέχρι και τον 19ο αιώνα. Ωστόσο, τελικά, έπειτα από διάφορα γεωλογικά φαινόμενα, την εκτεταμένη λατόμευση και τη νέα ρυμοτομία της περιοχής με τις καινούργιες κατοικίες, οι δύο λόφοι περιχαρακώθηκαν. Σήμερα ο παλιός «Μικρός Λυκαβηττός» (Σχιστή Πέτρα) πλέον έχει την έκταση ενός οικοδομικού τετραγώνου και έχει μετατραπεί σε πάρκο, περικυκλωμένο από κατοικίες. Έτσι το ίδιο το ανάγλυφο του λόφου έχει αλλοιωθεί. Ο λόφος της Σχιστής Πέτρας ορίζεται από τις οδούς Λυκαβηττού, Δημάκη, Χερσώνος και Αναγνωστοπούλου. Η δενδροφύτευση είναι, επίσης, μια μεγάλη υπόθεση. Ξεκίνησε από τα 1880, αλλά τα κατσίκια που έβοσκαν στις πλαγιές, στα «Κατσικάδικα» (κοντά στη Δεξαμενή), κατέφαγαν όλα τα νεαρά δέντρα. Το 1912 έγινε μια νέα προσπάθεια αναδάσωσης και το 1915 άλλη μία από τη Φιλοδασική Ένωση, η οποία κινδύνεψε από την αυθαίρετη δόμηση, αφού ολοένα και περισσότερα κτίσματα εμφανίζονταν, ανάμεσά τους τα λεγόμενα «μεταπρατικά», δηλαδή διώροφες και ημιτριώροφες κατοικίες, κατασκευασμένες προς εκμετάλλευση (φθηνή στέγη για φοιτητές, λογοτέχνες, καλλιτέχνες). Παρά το γεγονός ότι η Σχιστή Πέτρα βρίσκεται στην καρδιά της Αθήνας, λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν την ύπαρξή της. Το σίγουρο είναι ότι η Αθήνα διαθέτει πολλά μικρά μυστικά και κάθε φορά μας εκπλήσσει με την ιστορία της.