Ρωμαϊκό Βαλανείο Ραφήνας

Πρόκειται για ένα ρωμαϊκό λουτρό στον Δήμο της Ραφήνας στο οποίο διεξάγεται συστηματική ανασκαφή από το 2013. Το σημείο συνδέεται με άλλα σημαντικά ευρήματα, όπως μια ενεπίγραφη λεκάνη ελαιοτριβείου, η οποία είναι μοναδική ως προς την επιγραφή της. Κατά τις ανασκαφές, αποκαλύφθηκε ένα σύμπλεγμα δωματίων καταρχήν λουτρικού χαρακτήρα. Ο κεντρικός χώρος είναι ένα ρωμαϊκό βαλανείο (λουτρό). Πρόκειται για ένα μεταξύ των πολλών που έχουν βρεθεί σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου. Τα λουτρά αποτελούσαν βασικό στοιχείο για τον πολιτισμό της εποχής, όχι μόνο για την καθαρότητα του σώματος, αλλά και γιατί αποτελούσαν προσφιλή τόπο κοινωνικών συναναστροφών. Αποτελούσαν πολυδάπανα έργα, καθώς η λειτουργία τους απαιτούσε νερό και μεγάλης ποσότητας καύσιμη ύλη για τη θέρμανση των δαπέδων και των τοίχων. Τον 2ο αιώνα μ.Χ., το Ρωμαϊκό Βαλανείο της Ραφήνας ήταν αρκετά μεγάλο, παρότι ακόμα δεν γνωρίζουμε τα όριά του. Από τον 3ο αιώνα και μετά, τα λουτρά περιορίστηκαν σε έκταση, ενώ φαίνεται ότι ήταν αρκετά πιο πολυτελή, γεγονός που το επιβεβαιώνουν τα υπολείμματα ψηφιδωτού και οι ορθομαρμαρώσεις που έχουν βρεθεί σε ορισμένα σημεία. Από τα πιο αινιγματικά σημεία της ανασκαφής είναι ένα πολύ μεγάλο οικοδόμημα, περίπου 46x21 μέτρα, το οποίο πιάνει όλο το βορειοανατολικό τμήμα του χώρου. Το 2015 ένας δεύτερος κλίβανος βρέθηκε στον χώρο σε αρκετά καλή κατάσταση. Το στοιχείο αυτό, σε συνδυασμό με το ελαιοτριβείο και τους ληνούς (πατητήρια) που έχουν αποκαλυφθεί, δείχνουν ότι πρόκειται για μια αγροτο-βιοτεχνική εγκατάσταση της ύστερης αρχαιότητας, που φτάνει έως τον 6ο αιώνα μ.Χ. περίπου. Θεωρείται ότι πρόκειται για έναν χώρο κατεργασίας προϊόντων της περιοχής, τα οποία αποθηκεύονταν στο μεγάλο αυτό κτίριο, χωρίς όμως να επιβεβαιώνεται η χρήση του οικοδομήματος. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί πως στην ανασκαφή έχουν συμμετάσχει και φοιτητές του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ).