Ναός της Αφροδίτης Δαφνίου

Κατά μήκος της διαδρομής της αρχαίας Ιεράς Οδού ο Παυσανίας αναφέρει την ύπαρξη ναού της Αφροδίτης. Ο χώρος για τον οποίο μιλά ο Παυσανίας έχει εντοπιστεί με βεβαιότητα λόγω μιας ιδιαιτερότητας που δεν αφήνει το ιερό να περάσει απαρατήρητο. Πρόκειται για τις πολλαπλές τετράπλευρες κόγχες που έχουν χαραχτεί στον βράχο του λόφου πάνω στον οποίο ακουμπούσε ο ναός και τις οποίες περιγράφει αφηγούμενος την πορεία του από την Αθήνα προς την Ελευσίνα ο περίφημος Γάλλος συγγραφέας Gustave Flaubert. Ο σκοπός των τετράπλευρων εσοχών ήταν η τοποθέτηση αναθημάτων από τους προσκυνητές του ναού. Λόγω των εσοχών ο χώρος ονομάστηκε από τους σύγχρονους κατοίκους «ντουλαπάκια». Οι πρώτες ανασκαφές στον χώρο έγιναν κατά τη δεκαετία του 1890 από τον Καμπούρογλου. Η αρχαιολογική έρευνα του χώρου του ναού ολοκληρώθηκε κατά τη δεκαετία του 1930 από τον Ιωάννη Τραυλό. Ο ναός που αναφέρει ο Παυσανίας αποτελούνταν από μικρό τετράγωνο σηκό με πρόναο. Ήταν κατά πάσα πιθανότητα δωρικού τύπου και διέθετε μαρμάρινη στέγαση, καθώς στις ανασκαφές έχουν βρεθεί τμήματα τριγλύφων από μάρμαρο. Η είσοδος στο τέμενος γινόταν από μικρό πρόπυλο με δύο κίονες προς την πλευρά της Ιεράς Οδού. Μπροστά στο πρόπυλο διασώζεται μεγάλη βάση που μάλλον ανήκε σε βωμό. Ο βράχος, απέναντι από το πρόπυλο, είχε κοπεί κάθετα και μικρές κόγχες για αναθήματα είχαν λαξευτεί στην πρόσοψή του. Τα περισσότερα από αυτά ήταν μαρμάρινα αιδοία και περιστέρια, το ιερό πουλί της θεάς. Στο τέμενος είχαν στηθεί επίσης πολλά αγάλματα και ειδώλια της Αφροδίτης, συμπλέγματα της θεάς με τον Έρωτα και την Πειθώ, επιβλητικά αγγεία, ενώ εντοπίστηκαν και αρκετά βάθρα με αναθηματικές επιγραφές. Στο πλαίσιο του περιβόλου του ναού έχουν εντοπιστεί μικρή στοά και άλλα κτίσματα, μεγαλύτερα από τον ναό και άγνωστης σήμερα χρήσης. Ανασκάφτηκαν βάθρα με μαρμάρινες αναθηματικές επιγραφές, μικροί βωμοί και πλήθος μικρών αναθημάτων, τα οποία οι πιστοί τοποθετούσαν στις τετράπλευρες κόγχες. Στο κέντρο του χώρου μπροστά από το πρόπυλο ανακαλύφθηκε μεγάλη βάση που εκτιμάται ότι στήριζε κεντρικό βωμό ή λατρευτικό άγαλμα της Αφροδίτης. Στα νότια του ναού έχει αποκαλυφθεί κτιριακό σύμπλεγμα που έχει ταυτιστεί με την οικία των ιερέων, αλλά πρέπει να λειτουργούσε και ως ξενώνας για τους οδοιπόρους στην Ιερά Οδό.