Νησί πλούσιο σε ιστορία, πολιτισμό αλλά και παρθένα φύση, η Αίγινα συναρπάζει τον επισκέπτη με τις φυσικές της διαδρομές σε πανέμορφα μονοπάτια και υπέροχα τοπία, που ακολουθούν τα ίχνη των παραδόσεων και του τρόπου ζωής των κατοίκων του νησιού, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Το νησί διαθέτει δίκτυο επισκέψιμων μονοπατιών που συνολικά καλύπτουν 45 χιλιόμετρα. Το πρόγραμμα «Μονοπάτια Πολιτισμού» της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού – στο οποίο ανήκουν και τα μονοπάτια της Αίγινας – απέσπασε το Ευρωπαϊκό Βραβείο για την Πολιτιστική Κληρονομιά/Βραβείο Europa Nostra 2019 στην κατηγορία «Εκπαίδευση, Κατάρτιση και Ευαισθητοποίηση», φέρνοντας στο προσκήνιο την άρρηκτη σχέση μεταξύ φυσικού περιβάλλοντος και μνημειακού πλούτου, μεταξύ υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.
1. Ο Γύρος του Ελλάνιου Όρους
Η διαδρομή έχει μήκος 8,8 χλμ και διαρκεί 6 ώρες. Με αφετηρία το χωριό Ανιτσαίο, διασχίζουμε τον οικισμό των Βλάχηδων, συναντάμε δύο υπαίθριες παραδοσιακές δεξαμενές (σουβάλες) και συνεχίζουμε προς το Σφεντούρι. Σειρά έχει το μεγάλο αλώνι με τα παραδοσιακά εκκλησάκια και η μεγάλη σουβάλα Αχλάδα. Το μονοπάτι μας οδηγεί στην κορυφή του Ελλάνιου όρους, του ψηλότερου βουνού του Σαρωνικού (532μ). Εδώ βρισκόταν ο βωμός του Ελλάνιου Δία, στη θέση του οποίου υπάρχει σήμερα το εκκλησάκι Προφήτης Ηλίας-Aνάληψη, σε μια περιοχή που είναι χαρακτηρισμένη ως αρχαιολογική και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Κατηφορίζουμε στο μονοπάτι προς τον ναό των Ταξιαρχών (13ος αιώνας), που είναι χτισμένος σε ελληνιστικά ερείπια, και επιστρέφουμε στο Ανιτσαίο.
2. Σφεντούρι – Ελαιώνας
Η διαδρομή έχει μήκος 3 χλμ. και διάρκεια 1 ώρα και 15 λεπτά. Από το χωριό Σφεντούρι ξεκινά πετρόκτιστο καλντερίμι ανάμεσα σε ελαιόδενδρα, με μαγευτική θέα προς τη Δύση (Πέρδικα, Μονή, Μέθανα). Περνώντας από δυο πανέμορφα ξωκλήσια, φτάνουμε σε ένα μεγάλο πέτρινο αλώνι, πριν καταλήξουμε στη σουβάλα Αχλάδα. Τις σουβάλες χρησιμοποιούσαν παλιά οι κάτοικοι του νησιού για να συγκεντρώσουν βρόχινο νερό για τις ανάγκες ύδρευσης και ποτίσματος των ζώων. Κάνοντας μια μικρή παράκαμψη θα φτάσουμε στα «Δρακόσπιτα» ή «πλακωτά», πέτρινα κτίσματα μέσα στη γη με μεγάλο ιστορικό και επιστημονικό ενδιαφέρον. Φτάνοντας στον αρχαίο Ελαιώνα θα θαυμάσουμε τη σπάνια ομορφιά και την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, όπου επιβιώνουν μέχρι σήμερα τα υπεραιωνόβια εντυπωσιακά ελαιόδεντρα της Αίγινας. Το μονοπάτι καταλήγει στο εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας με την παλιά πετρόκτιστη κλειστή δεξαμενή και τις λαξευμένες στη μαυρόπετρα ποτίστρες.
3. Αρχαίος Ελαιώνας
Η διαδρομή έχει μήκος 5,8 χλμ και διάρκεια 3 ώρες. Ξεκινάμε από την Β΄ παραλία Μαραθώνα και περνάμε μέσα από τον μικρό υγρότοπο που φιλοξενεί μεταναστευτικά πουλιά. Διασχίζουμε τον παλιό οικισμό των Καπότηδων και τον οικισμό της Παχειάς Ράχης με τα πέτρινα σπίτια και τα πλακόστρωτα καλντερίμια, που το 1996 χαρακτηρίστηκε παραδοσιακός. Περνάμε την εκκλησία του Αγίου Διονυσίου (1813) και ακολουθούμε το μονοπάτι πλάι στο ρέμα για να φθάσουμε στην κοιλάδα του Ελαιώνα. Εδώ θα θαυμάσουμε τις εντυπωσιακές αρχαίες ελιές ηλικίας 1.500-2.000 ετών, που μοιάζουν με ζωντανά γλυπτά. Από τον Ελαιώνα κατηφορίζουμε προς την παραλία Μαραθώνα, περνώντας πλάι από τα μποστάνια κηπευτικών των ντόπιων παραγωγών.
4. Χρυσολεόντισσα (Μοναστήρι)
Η διαδρομή έχει μήκος 6 χλμ και διαρκεί 2,5 ώρες. Ξεκινάμε από το μοναστήρι της Παναγίας της Χρυσολεόντισσας, το οχυρωμένο μοναστηριακό συγκρότημα που περιλαμβάνει πύργο με πολεμίστρες (1601) και εσωτερική αυλή όπου δεσπόζει η μεταγενέστερα κτισμένη εκκλησία (1808). Συνεχίζουμε ανατολικά και συναντάμε το ξωκλήσι του Άγιου Λεοντίου, κτισμένο το 17ο αιώνα επάνω σε αρχαία ερείπια. Κάνουμε μια μικρή παράκαμψη για να δούμε το τεράστιο αλώνι που μαρτυρεί την παλιά αγροτική αίγλη της περιοχής και προσφέρει μια υπέροχη θέα προς το βόρειο Σαρωνικό, την Παλιαχώρα και τη Μονή του Αγίου Νεκταρίου.
5. Στα Ανατολικά της Αίγινας
Η διαδρομή έχει μήκος 5,8 χλμ. και διαρκεί 3 ώρες και 15 λεπτά. Από το χωριό Ανιτσαίο κατευθυνόμαστε βόρεια προς το πευκόδασος, όπου οι παλιοί κάτοικοι του νησιού συνέλλεγαν το ρετσίνι. Περνάμε από τις λαξευμένες στο βράχο σουβάλες και φτάνουμε στον παραδοσιακό οικισμό του Κύλινδρα με τη θαυμάσια αρχιτεκτονική, απ’ όπου συνεχίζουμε προς το παραλιακό χωριό Πόρτες. Ξεκινάμε την άνοδο προς Ανιτσαίο περνώντας από όμορφο καλντερίμι με πέτρινους τοίχους και πλούσια βλάστηση. Η διαδρομή προσφέρει πανέμορφη θέα προς τις βραχώδεις πλαγιές και τη θάλασσα, καθώς και βιότοπους που φιλοξενούν πολλά είδη πτηνών και πλούσια χλωρίδα.
6. Μυθικός Ασωπός
Η διαδρομή έχει μήκος 5,8 χλμ και διαρκεί 2 ώρες και 30 λεπτά. Ξεκινάμε από τη Γέφυρα Σκοτεινής και περπατάμε δίπλα στο ρέμα (Ασωπός στην αρχαιότητα), περνώντας κάτω από τον οικισμό Φρεάτσι. Η διαδρομή συνεχίζει σε μονοπάτι κι εμείς διασχίζουμε το ρέμα, φτάνοντας σε μια περιοχή με έντονη βλάστηση και μεγάλη βιοποικιλότητα. Η πανοραμική θέα προς το λιμάνι και το Σαρωνικό είναι εκπληκτική, καθώς περνάμε από τον οικισμό των Τζίκηδων και συνεχίζουμε στο μεγάλο αλώνι και στο μοναστήρι της Χρυσολεόντισσας.
7. Παλιαχώρα
Η κυκλική αυτή διαδρομή έχει μήκος 1,2 χλμ και διαρκεί 40 λεπτά. Με αφετηρία την είσοδο της Παλαιοχώρας (εκκλησία Σταυρός), θα θαυμάσουμε τον «νησιώτικο Μυστρά» της Αίγινας (800 – 1800 μ.Χ.), τα εκκλησάκια και τα λιγοστά ερείπια από το μεσαιωνικό κάστρο στην κορυφή του λόφου.
8. Ποδηλατοβόλτα στο δάσος
Η διαδρομή έχει μήκος 5,2 χλμ και διαρκεί 45 λεπτά με ποδήλατο, ή 2 ώρες και 30 λεπτά με τα πόδια. Από την Παλιαχώρα διασχίζουμε το καταπράσινο πευκόδασος, απ’ όπου οι Αιγινήτες συνέλλεγαν το ρετσίνι που χρησιμοποιούσαν για το κρασί και για τον εφοδιασμό των καϊκιών και των πυρπολικών στην επανάσταση του 1821. Φτάνουμε στο χωριό Μεσαγρός με την εύφορη πεδιάδα όπου, σύμφωνα με την παράδοση, είχε τα κτήματά του ο αρχαίος ποιητής Αριστοφάνης. Στην περιοχή λειτουργούσαν από την αρχαιότητα πολλά εργαστήρια αιγινήτικης κεραμικής, που προμηθεύονταν την πρώτη ύλη από τις πλαγιές των γύρω βουνών. Σήμερα στον οικισμό υπάρχουν δυο παραδοσιακά εργαστήρια, που εξακολουθούν να κατασκευάζουν πήλινα χρηστικά και διακοσμητικά αντικείμενα. Ο Μεσαγρός απέχει λίγα μόνο χιλιόμετρα από τον Ναό της Αφαίας.
9. Ναός Αφαίας
Η διαδρομή έχει μήκος 2,5 χλμ και διάρκεια 50 λεπτά. Από το Νηπιαγωγείο του Μεσαγρού ακολουθούμε το μονοπάτι με κατεύθυνση ανατολική μέσα στο ρέμα, σε μια περιοχή με πλούσια βιοποικιλότητα. Στη συνέχεια της διαδρομής ακολουθούμε ανηφορικό μονοπάτι που ξεκινάει ανάμεσα σε αμπελώνες, διασχίζει πυκνό πευκοδάσος και καταλήγει στον περίφημο αρχαίο ναό της Αφαίας (από τους αρχαιότερους δωρικού ρυθμού).
Περπατήστε στα σηματοδοτημένα «Μονοπάτια Πολιτισμού» της Αίγινας, που συνδέουν το χθες με το σήμερα, και ανακαλύψτε τους κρυμμένους θησαυρούς του πανέμορφου νησιού της Αττικής.
Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε:
https://www.monopatiapolitismou.gr/
http://monopatia.energoi-aegina.gr/
