O τρύγος στην Αττική, μια παράδοση που προέρχεται κατευθείαν από τον Διόνυσο, θεό της αμπέλου και του οίνου, διατηρείται και συνεχίζεται με το ίδιο πάθος και με τα ίδια αρώματα εδώ και αιώνες. Μία βόλτα στα Μεσόγεια, τον ευλογημένο τόπο λίγο έξω από το κέντρο της Αθήνας, αρκεί για του λόγου το αληθές.

Στην καρδιά του αττικού αμπελώνα, στην Ανατολική Αττική, όπου κυριαρχεί η ποικιλία Σαββατιανό, ο τρύγος είναι η γιορτή της φύσης και των ανθρώπων. Μια γιορτή που διαρκεί περίπου τρεις εβδομάδες αλλά τα αποτελέσματά της ευφραίνουν την καρδιά μας για πολύ περισσότερο. Μια εμπειρία που αξίζει να ζήσετε!

Ο μύθος…

Την αμπελουργία δίδαξε ο Διόνυσος (Βάκχος) στον Ικάριο που τον φιλοξένησε, κατά τη μυθολογία, στην περιοχή της Εκάλης και της Πεντέλης. Στα αρχαία έργα αναπαρίσταται στεφανωμένος με αμπελόφυλλα και σταφύλια ως νέος γενειοφόρος ή μικρό παιδί. Πολλές αναφορές στον τρύγο, την άμπελο και το κρασί υπάρχουν σε αρχαία κείμενα, όπως του Ομήρου και του Ησίοδου, αλλά και σε νεότερα έργα Ελλήνων πεζογράφων, ποιητών και ξένων περιηγητών.

Το χθες…

Ο τρύγος άρχιζε γύρω στις 14 Σεπτεμβρίου (του Σταυρού) και ήταν εξαιρετικά κοπιαστική δουλειά και πολύ απαιτητική. Ήταν όμως και χαρά, γιορτή, σωστό πανηγύρι στο οποίο συμμετείχαν μικροί και μεγάλοι με τραγούδια και φαγοπότι. Η παροιμία «το τραγούδι με τον τρύγο, το παραμύθι το Δεκέμβρη» είναι χαρακτηριστική της ατμόσφαιρας που επικρατούσε. Η φράση «θέρος-τρύγος-πόλεμος» περιγράφει τις εργασίες του τρύγου και του θερισμού, τις οποίες ο λαός συνέκρινε με τον πόλεμο, καθώς έπρεπε να γίνουν συγκεκριμένες μέρες, σε πολύ καθορισμένο χρόνο και τόπο.

Στα Μεσόγεια, ο τρύγος ήταν ίσως το σπουδαιότερο γεγονός της χρονιάς. Ολόκληρες οικογένειες έπαιρναν μέρος στη διαδικασία, από το μάζεμα των σταφυλιών μέχρι τα τελικά στάδια της οινοπαραγωγής. Μια καλή σοδειά εξασφάλιζε το ετήσιο εισόδημα μιας ολόκληρης οικογένειας, αλλά και τη δυνατότητα να πάνε τα παιδιά σχολείο, να παντρευτούν γιοι και κόρες, να χτίσουν σπίτι κ.λπ.

Και το σήμερα…

Μήνας του τρύγου ο Σεπτέμβριος και τα πλέον σύγχρονα οινοποιεία της Αττικής αναμένουν εναγωνίως τις σταφυλοδόχους με τα τσάμπουρα. Η στιγμή του τρύγου είναι η σημαντικότερη απόφαση που πρέπει να πάρει ο οινοπαραγωγός, η οποία θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την έκβαση των κόπων της χρονιάς. Οι έμπειροι παραγωγοί των Μεσογείων ξέρουν πότε πρέπει να ξεκινήσουν τον τρύγο, με μια βόλτα στο αμπέλι, δοκιμάζοντας ρόγες από διαφορετικά τσαμπιά και διαφορετικούς διαδρόμους. Η συγκομιδή ξεκινάει όταν ο καρπός είναι στη σωστή ωρίμανση, όταν το σταφύλι έχει αναπτύξει αρώματα και οξύτητα.

Ο τρύγος στον αμπελώνα των Μεσογείων γίνεται σήμερα όπως και πριν από χιλιάδες χρόνια: με τρόπο χειρωνακτικό. Οι τρυγητές ξεκινούν τη συγκομιδή με την ανατολή του ηλίου, έχοντας ως εργαλεία το κυρτό μαχαίρι ή το ψαλίδι τους, μικρά καθαρά τελάρα και την πείρα τους. Η δουλειά είναι δύσκολη, αλλά τα τραγούδια δεν λείπουν. Τα ψάθινα καπέλα προστατεύουν από τον ήλιο, καθώς τα τσαμπιά κόβονται και τοποθετούνται στα τελάρα. Την ώρα του κολατσιού όλοι ξεκουράζονται στη σκιά και παίρνουν δυνάμεις για τη συνέχεια. Κάποιοι οινοπαραγωγοί επιλέγουν τον νυχτερινό τρύγο, μια καινοτομία που εξασφαλίζει δροσερά σταφύλια και ανώτερη πρώτη ύλη.

Η χειρωνακτική συλλογή των σταφυλιών οινοποιίας του αττικού αμπελώνα διασφαλίζει την καλύτερη κατάσταση των τσαμπιών, καθώς δεν καταπονούνται από τις τρυγητικές μηχανές. Τα σταφύλια μαζεύονται από τις 6 το πρωί με τη δροσιά, ενώ οι έμπειροι τρυγητές κάνουν επιτόπου μία πρώτη διαλογή στο αμπέλι, ανάλογα με την ποικιλία, την ωριμότητα και την ποιότητα.

Εξίσου σημαντική είναι η γρήγορη μεταφορά προς το οινοποιείο. Τα οινοποιεία στα Μεσόγεια βρίσκονται μέσα στους αμπελώνες, ενώ συχνά θα συναντήσετε οχήματα-ψυγεία που μεταφέρουν γρήγορα και στη σωστή θερμοκρασία την πρώτη ύλη, ώστε πριν από το πάτημα τα σταφύλια να είναι κρύα και τραγανά. Μετά από την τελική διαλογή σε ειδικές τράπεζες στα οινοποιεία, τα σταφύλια συνθλίβονται με τα πόδια ή με τη στροφιλιά και μας δίνουν τον μούστο, με το γλυκά μεθυστικό του άρωμα.

Είναι πραγματικά μαγική η διαδικασία της μετάλλαξης του σταφυλιού σε οίνο. Μια διαδικασία που μετατρέπει τη λευκή ποικιλία-σύμβολο του αττικού αμπελώνα, το Σαββατιανό, σε κρασιά με φρέσκα, ντελικάτα αρώματα στο ποτήρι, ετικέτες που βραβεύονται και ξεχωρίζουν σε διεθνές επίπεδο.

Γιορτή του Τρύγου στα οινοποιεία της Αττικής

Κάθε χρόνο, τα οινοποιεία της Αττικής γιορτάζουν την εποχή του Τρυγητού τον Σεπτέμβριο και υποδέχονται το κοινό για να το μυήσουν στα μυστικά της διαδικασίας του τρύγου και της παραγωγής οίνου. Ιδανική ευκαιρία για να ξεναγηθείτε στα αμπέλια των Μεσογείων, να ζήσετε από κοντά τη μαγική αυτή διαδικασία και να παρακολουθήσετε ζωντανά την μετατροπή του σταφυλιού σε μούστο, και στη συνέχεια σε κρασί. Θα δοκιμάσετε τον φρεσκοστυμμένο χυμό του Σαββατιανού, μουστοκούλουρα, πετιμέζι και μουσταλευριά από τον τρύγο της χρονιάς, αλλά και εξαιρετικής ποιότητας κρασιά από τον αττικό αμπελώνα, συνοδευμένα από εκλεκτά τοπικά εδέσματα.

Εκτός από την εποχή του τρύγου, τα επισκέψιμα οινοποιεία της Αττικής υποδέχονται τους φίλους του κρασιού ολόκληρο τον χρόνο, ενώ δεν λείπουν και οι ειδικές εκδηλώσεις που διοργανώνουν για το κοινό, όπως οι «Ανοιχτές Πόρτες» που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο την άνοιξη, με ξεναγήσεις, γευστικές δοκιμές, διαγωνισμούς και πολλές εκπλήξεις.

Ανακαλύψτε τη γαλήνη και την ομορφιά της γης των Μεσογείων, βρεθείτε στο «αρωματοπωλείο» της φύσης, με τις μυρωδιές από το αμπέλι και το άρωμα από το χυμό του φρεσκοκομμένου σταφυλιού. Αλλά και μετά, στο οινοποιείο, στο νοτισμένο από τα αρώματα του κρασιού κελάρι, απολαύστε την έκρηξη γεύσεων στο στόμα δοκιμάζοντας τον αττικό οίνο. Ένα αξέχαστο ταξίδι στα αρώματα και τις γεύσεις της αττικής φύσης!

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε:
Ένωση Οινοπαραγωγών Αμπελώνα Αττικής (ΕΝΟΑΑ) http://enoaa.gr
Δρόμοι του Κρασιού Αθήνας http://winesofathens.gr
Attica Wine & Food Experience http://awafe.gr

Photo: wanderlustgreece