Εύζωνες της Προεδρικής Φρουράς: Tο χαρακτηριστικό σύμβολο της Αθήνας, της Αττικής και ολόκληρης της Ελλάδας!

Στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, στο Προεδρικό Μέγαρο και στην Ακρόπολη, οι Εύζωνες προκαλούν τον θαυμασμό όλων, Ελλήνων αλλά και ξένων επισκεπτών της Αττικής, με το επιβλητικό παράστημά τους, τις συντονισμένες κινήσεις τους, τον αγέρωχο βηματισμό τους, μα πάνω απ’ όλα με το βλέμμα τους, σημάδι αποφασιστικότητας και δύναμης. Εδώ και ενάμιση αιώνα, η εμβληματική Προεδρική φρουρά αποτελεί το ύψιστο τιμητικό άγημα της χώρας, σύμβολο ρώμης, γενναιότητας και υπερηφάνειας για τους αγώνες του έθνους για ανεξαρτησία.

Η επίσημη τελετή αλλαγής Φρουράς

H επίσημη τελετή αλλαγής Φρουράς γίνεται κάθε Κυριακή στις 11.00 π.μ. μπροστά στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Γύρω στις 10.20 π.μ. η λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας γεμίζει με τις διμοιρίες των Ευζώνων να παρελαύνουν σε άψογο βηματισμό υπό τους ήχους μουσικής μπάντας, κατευθυνόμενοι προς το Μνημείο. Πρόκειται για ένα υπέροχο θέαμα που προκαλεί συγκίνηση και θαυμασμό, μία τελετουργία που δεν πρέπει να χάσετε, κατά την παραμονή σας στην Αττική!

Ιστορία

Οι Εύζωνες («καλώς ζωσμένοι») είναι επίλεκτοι οπλίτες του ελληνικού στρατού. Η ιστορία των ευζωνικών ταγμάτων ξεκινά το 1867, ενώ η ένδοξη δράση τους κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων και των υπόλοιπων ένοπλων συγκρούσεων του 20ού αιώνα είχε ως αποτέλεσμα να λάβουν την εικόνα ηρώων στη συνείδηση του ελληνικού λαού. Από το 1914, ως ιδιαίτερη μονάδα Ευζώνων συγκροτείται η Ανακτορική Φρουρά.

Ο ρόλος του Εύζωνα

Οι σημερινοί Εύζωνες εκτελούν μόνο αποστολές τελετουργικού χαρακτήρα και αποστολή τους είναι να προστατεύουν τιμητικά τον θεσμό της Δημοκρατίας, να αποδίδουν τιμές στους νεκρούς ήρωες του έθνους και να συνεχίζουν την ευζωνική παράδοση. Ο Εύζωνας δοκιμάζει κάθε λεπτό τα όρια της αντοχής και της υπομονής του, κάτω από οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες και όσο χρόνο απαιτεί το τελετουργικό που καλείται να ακολουθήσει. Η καθημερινότητά τους διέπεται από αυστηρούς και ακριβείς κανόνες, όπως και η εκπαίδευσή τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι μόνο το 50% των στρατιωτών εκπληρώνει επιτυχώς την εκπαίδευση προκειμένου να φορέσει τη στολή του Εύζωνα.

Οι Εύζωνες είναι σύμβολο παγκόσμιας αναγνώρισης και αυτό έχουν πάντα στο νου τους όταν εκπαιδεύονται, όταν περπατούν, όταν τιμούν τη σημαία στον Ιερό Βράχο για την έπαρση και την υποστολή της, όταν στέκονται ακίνητοι, σιωπηλοί και ανέκφραστοι στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Μνημείο αφιερωμένο σε όσους έδωσαν τη ζωή τους και πολέμησαν για το έθνος, το οποίο φυλάσσεται 24 ώρες την ημέρα, 365 μέρες τον χρόνο.

Όσο στέκεται μπροστά από το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, ο Εύζωνας υποχρεούται σε πλήρη ακινησία και μάλιστα φορώντας πολύ βαριά και άκαμπτη στολή. Δεν μπορεί να αντιδράσει, ακόμα και αν δεχθεί επίθεση ή απειλή. Γι’ αυτό και ο ρόλος του παρατηρητή είναι τόσο σημαντικός. Είναι ο άνθρωπος που παρακολουθεί διαρκώς τους σκοπούς και είναι υπεύθυνος για την ασφάλειά τους. Σε έκτακτα περιστατικά, και όταν ο Εύζωνας για οποιονδήποτε λόγο χρειαστεί την παρέμβαση του παρατηρητή, χτυπάει μια φορά το όπλο κάτω. Ο παρατηρητής πλησιάζει και τότε επικοινωνούν με συνθηματικά νεύματα των ματιών, καθώς υπάρχει συγκεκριμένος μυστικός κώδικας επικοινωνίας μεταξύ τους.

Η κίνηση

Εκτός από την πλήρη ακινησία, μεγάλη «πρόκληση» για κάθε Εύζωνα είναι και ο ευζωνικός βηματισμός. Τα βήματα είναι συγκεκριμένα για κάθε τελετουργικό και απαιτούν απόλυτο συντονισμό και συγχρονισμό μεταξύ των Ευζώνων. Η κίνηση κατά την αλλαγή Φρουράς είναι γεμάτη συμβολισμούς. Το σήκωμα και το τέντωμα του ποδιού είναι μία αναπαράσταση κλωτσιάς, όπως τότε που πολεμούσαν σώμα με σώμα. Αφού το πόδι χαιρετίσει τους νεκρούς, πέφτει κάτω με δύναμη και σπρώχνει προς τα πίσω διώχνοντας τα 400 χρόνια σκλαβιάς που έχουν πια περάσει. Η ένωση των δύο ποδιών συμβολίζει την ένωση των Ελλήνων.

Στολές και συμβολισμοί

Οι στολές που φορούν διαχρονικά οι Εύζωνες είναι διαφορετικές για κάθε περίσταση, όλες ωστόσο έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά: κατασκευάζονται μέσα στο στρατόπεδο από ειδικευμένους τεχνίτες, είναι χειροποίητες, πάντα περιποιημένες και αστραφτερές και γεμάτες ιστορικούς, λαογραφικούς και θρησκευτικούς συμβολισμούς. Τα είδη των στολών είναι:

• Η κυριακάτικη και επίσημη, κλασική λευκή στολή με τη φουστανέλα και τη φέρμελη (γιλέκο) που παραπέμπει στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης.
• Ο χειμερινός σκούρος μπλε ντουλαμάς παραπέμπει στους Μακεδονικούς Αγώνες. Στο εσωτερικό της στολής είναι ραμμένο ένα χρυσό κουμπί, που συμβολίζει το κομμένο κεφάλι του Π. Μελά, που δεν βρέθηκε ποτέ.
• Ο θερινός χακί ντουλαμάς είναι βαμβακερή στολή που παραπέμπει στους Βαλκανικούς Πολέμους, στη Μικρασιατική Καταστροφή και στους Α΄ & Β΄ Παγκοσμίους Πολέμους και φέρεται κατά την εκτέλεση της καθημερινής υπηρεσίας.
• Η κρητική στολή σχετίζεται με τους αγώνες της νησιωτικής Ελλάδας, ιδιαίτερα των Κρητικών για να ενωθούν με την υπόλοιπη χώρα. Φοριέται σε τελετές στο Προεδρικό Μέγαρο και στις παρελάσεις.
• Η ποντιακή στολή συνδέεται με τη γενοκτονία των Ποντίων και φοριέται σε ειδικές τελετές αλλά και την ημέρα της επετείου της γενοκτονίας (19 Μαΐου), όπου δύο Εύζωνες με ποντιακή στολή συνοδεύουν τους κλασικούς Εύζωνες.

Τα βασικά μέρη της στολής του Εύζωνα

• Η φουστανέλα: καθιερώθηκε ως εθνική ενδυμασία μετά την Επανάσταση του 1821. Ορόσημο ήταν η κίνηση του βασιλιά Όθωνα να απεικονιστεί το 1836 ως φουστανελοφόρος.
• Το φάριο: Είναι το καπέλο του Εύζωνα. Είναι κατασκευασμένο από τσόχα και έχει κόκκινο χρώμα. Στη θέση του μετώπου φέρει το ελληνικό εθνόσημο. Χαρακτηριστικό κομμάτι του φάριου αποτελεί η μακριά μαύρη φούντα, κατασκευασμένη από μετάξι. Το σχήμα της θεωρείται πως συμβολίζει το δάκρυ του Χριστού στη Σταύρωση.
• Το πουκάμισο: Είναι λευκού χρώματος και έχει χαρακτηριστικά μεγάλο άνοιγμα μανικιών. Το λευκό χρώμα κυριαρχεί σε ολόκληρη την ευζωνική στολή.
• Η φέρμελη: Είναι το γιλέκο του Εύζωνα. Αποτελεί το δυσκολότερο, όσον αφορά την κατασκευή του, κομμάτι της ευζωνικής στολής, καθώς είναι όλο κεντημένο στο χέρι. Διαθέτει λευκά και επίχρυσα νήματα, με τα οποία απεικονίζονται σχέδια λαογραφικής και θρησκευτικής σημασίας.

• Οι κάλτσες: Είναι λευκές και κατασκευασμένες από μαλλί. Κάθε εύζωνας φέρει από δύο κάλτσες σε κάθε πόδι. Οι κάλτσες στηρίζονται στη μέση του εύζωνα, κάτω από τη φουστανέλα, με τη βοήθεια μιας δερμάτινης ζώνης που ονομάζεται ανάσπαστος.
• Οι καλτσοδέτες: Είναι μαύρου χρώματος και κατασκευασμένες από μετάξι.
• Τα τσαρούχια: Είναι τα υποδήματα του Εύζωνα. Είναι κόκκινου χρώματος και κατασκευασμένα από δέρμα. Στη σόλα κάθε τσαρουχιού υπάρχουν καρφωμένα περίπου 60 καρφιά, τα οποία είναι υπεύθυνα για τον επιβλητικό ήχο που ακούγεται κατά το βηματισμό ενός Εύζωνα. Χαρακτηριστικό κομμάτι των τσαρουχιών αποτελούν οι μαύρες φούντες στις οποίες καταλήγουν οι μύτες τους. Θεωρείται πως η αρχική τους χρήση ήταν να κρύβονται σε αυτές μικρά κοφτερά αντικείμενα που θα μπορούσαν αιφνιδιαστικά να τραυματίσουν τον εχθρό σε μία «σώμα με σώμα» μάχη. Άλλη άποψη είναι ότι οι φούντες προστάτευαν τα δάχτυλα των ποδιών από το χιόνι και τα κρυοπαγήματα.
• Η δερμάτινη ζώνη: Είναι η ζώνη του Εύζωνα που συγκρατεί τις φυσιγγιοθήκες και την θήκη της ξιφολόγχης.

Τα χρώματα που χρησιμοποιούνται στη στολή δεν είναι τυχαία. Το λευκό συμβολίζει την αγνότητα των αγώνων των Ελλήνων και το κόκκινο το αίμα που έχει χυθεί κατά τις μάχες. Το μαύρο χρώμα στη φούντα του τσαρουχιού θυμίζει τα 400 χρόνια σκλαβιάς, το μαύρο της μεταξωτής φούντας του φάριου το δάκρυ του Χριστού κατά τη Σταύρωση, ενώ το μαύρο στις καλτσοδέτες το δάκρυ της μάνας για όσους χάθηκαν στη μάχη. Το γαλάζιο στα κρόσσια παραπέμπει την ελληνική σημαία.

Γνωρίζατε ότι…

• Η θητεία των Ευζώνων κρατά εννέα μήνες.
• Οι Εύζωνες ξεκινούν ανά ζευγάρια τη θητεία τους και παραμένουν έτσι μέχρι το τέλος της. Τα ζευγάρια των Ευζώνων που κάνουν μαζί υπηρεσία δημιουργούνται με βάση το ύψος, τα όποια όμοια χαρακτηριστικά στο πρόσωπο των στρατιωτών και την απόχρωση του δέρματός τους.
• Η προετοιμασία της ένδυσής τους διαρκεί μία ώρα.
• Στις 6.30 π.μ. οι Εύζωνες ξεκινούν την ωριαία καθημερινή γυμναστική τους στο Καλλιμάρμαρο.
• 400 είναι οι πτυχές της φουστανέλας, όσα και τα χρόνια της σκλαβιάς από τους Τούρκους.
• 3,5 κιλά ζυγίζει κάθε ζευγάρι τσαρούχια.
• 30 μέτρα είναι το λευκό ύφασμα της φούστας της στολής.
• 80 μέρες απαιτούνται για να φτιαχτεί μία στολή.
• 1 μήνας χρειάζεται για να φτιαχτεί η «φέρμελη», το γιλέκο της στολής.
• 1 ώρα μένει ακίνητος, επί 4 φορές, ο κάθε Εύζωνας στη βάρδια του.
• 1,87 μ. είναι τουλάχιστον το ανάστημα των Ευζώνων
• Το δυνατό χτύπημα των ποδιών κατά τον βηματισμό, το κάνουν για να ακούν οι πρόγονοί μας ότι είμαστε ζωντανοί και ελεύθεροι.