Κώστας Γαβράς: «Η Αττική είναι ένα καταπληκτικό στούντιο για φιλμ.»

Συνέντευξη με τον διεθνούς φήμης σκηνοθέτη, κ. Κώστα Γαβρά:

«Η Αττική είναι ένα καταπληκτικό στούντιο για φιλμ.»

1. «Attica-Greece in a Snapshot” είναι το τουριστικό σλόγκαν της Περιφέρειας Αττικής. Ποια είναι τα δικά σας αγαπημένα «στιγμιότυπα» – εικόνες στην Αττική;
Στον ήχο της λέξης «Αττική» η σκέψη μου αυτομάτως πηγαίνει στην Ακρόπολη. Η Ακρόπολη είναι το διαμάντι της Αττικής. Από την Αττική άρχισαν όλα, η ουσία και η σκέψη, όλα όσα δημιούργησαν οι πρόγονοί μας. Για κάποιον που έχει περιέργεια για την κοσμογονία, για την ποίηση, τη γλυπτική, η Αττική είναι η αρχή όλων. Από το Σούνιο μέχρι τον Λυκαβηττό, από την Πεντέλη μέχρι το Πασαλιμάνι και τη Σαλαμίνα, ο τόπος αυτός «αναβλύζει» πνεύμα. Από τα μουσεία και τους σύγχρονους πολιτιστικούς χώρους όπως το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος μέχρι τη θέα της ανατολής από την Ανάβυσσο.

2. Για έναν εν δυνάμει επισκέπτη, το φυσικό κάλλος, οι επιλογές διαμονής, ο πολιτισμός και η πρόσβαση σε πολιτιστικά μνημεία, οι γαστρονομικές επιλογές αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την επιλογή ενός τόπου διακοπών. Μέσα από τη δική σας ματιά, η Αττική προσφέρει μια ολοκληρωμένη πρόταση εμπειριών στους επισκέπτες της;
Νομίζω απόλυτα. Το Μέγαρο Μουσικής είναι ένα καταπληκτικό μέρος, το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η γειτονιά της Πλάκας άρρηκτα δεμένη με το παρελθόν, μας ταξιδεύει πίσω στο χρόνο ενώ μαγευτική είναι και η θέα της πόλης από τον Λυκαβηττό. Τα βουνά που περικλείουν την Αττική είναι επίσης πολύ διαφορετικά, προσφέρουν ενδιαφέρουσες διαδρομές μέσα σε ένα υπέροχο φυσικό τοπίο και φυσικά τα νησιά, η Αίγινα, η Σαλαμίνα, η Ύδρα είναι στολίδια στον Σαρωνικό. Η διαμονή έχει εξελιχθεί πολύ, από όσο γνωρίζω, τα τελευταία χρόνια και για την ελληνική γαστρονομία, αυτό που μπορώ να πω είναι ότι δεν υπάρχει ξένος που να δοκιμάσει ελληνικές γεύσεις και να μην τις αγαπήσει. Προσωπικά αγαπώ πολύ το Πασαλιμάνι και με κερδίζουν πάντα οι παλιές μικρές ταβέρνες όπου μπορεί κανείς να απολαύσει αυθεντικές γεύσεις.

3. Η Αττική με την ενδοχώρα, την ακτογραμμή και τα πανέμορφα νησιά της αποτελεί ένα πολύχρωμο μωσαϊκό προορισμών και εμπειριών που δεν ανακαλύπτει κανείς σε μία μόνο ημέρα. Τι θα περιλάμβανε το δικό σας πρόγραμμα αν είχατε 5+ ημέρες… διακοπών στην Αττική; 

Σίγουρα θα επισκεπτόμουν ένα από τα νησιά της Αττικής. Θα συνδύαζα με τέτοιον τρόπο τις μέρες ώστε να περάσω κάποιες στο ηπειρωτικό τμήμα της Αττικής και στην Αθήνα και τις υπόλοιπες σε κάποιο από τα νησιά της. Στην Αττική πρέπει οπωσδήποτε κάποιος να δει τα εξαιρετικά μουσεία, να ανακαλύψει το Σούνιο και φυσικά να περπατήσει στον ιερό βράχο της Ακρόπολης.

4. Ποιες πολιτιστικές διαδρομές θα προτείνατε στον ξένο επισκέπτη να ακολουθήσει κατά την παραμονή του στην Αττική;

Υπάρχουν μέρη στην Αττική πραγματικά συγκλονιστικά. Το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, για παράδειγμα, είναι μία μοναδική εμπειρία. Και θα αναφερθώ και πάλι στην Ακρόπολη και τον Παρθενώνα, που είναι ένα ζωντανό κομμάτι της ιστορίας. Μιας ιστορίας 2.500 χρόνων η οποία αντανακλάται σε ένα μνημείο, που αν δεν είχε πληγεί από το ανθρώπινο χέρι, θα είχε μείνει έως σήμερα άθικτο. Ο κανόνας του Παρθενώνα έχτισε ολόκληρες πόλεις ανά τον κόσμο. Είναι ένα μνημείο συγκλονιστικό.

5. Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, Εθνική Λυρική Σκηνή… χώροι πολιτισμού που κοσμούν την Αττική και φιλοξενούν κάθε χρόνο πλήθος ελληνικών και διεθνών παραγωγών. Κατά πόσο πιστεύετε ότι η σύγχρονη πολιτιστική σκηνή της Αττικής μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης για τον ξένο επισκέπτη;

Η σύγχρονη πολιτιστική σκηνή της Αττικής είναι θελκτική αλλά χρειάζεται περισσότερη προβολή προς τα έξω. Ένας επισκέπτης από το εξωτερικό θα μπορούσε σίγουρα να πει «μένω δύο-τρεις μέρες επιπλέον γιατί θέλω να παρακολουθήσω το τάδε φιλμ που προβάλλεται εκεί, να επισκεφτώ μία έκθεση, να πάω σε μία συναυλία», αρκεί να τις γνωρίζει. Οι τουρίστες τις περισσότερες φορές δεν είναι καλά ενημερωμένοι, γνωρίζουν μία-δύο ταβέρνες που τους έχουν πει, κάποια μουσεία, ακολουθούν την πεπατημένη. Υπάρχουν τόσες θεατρικές παραστάσεις και μάλιστα με υπέρτιτλους, φεστιβάλ, συναυλίες που μπορούν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του επισκέπτη. Υπάρχουν επίσης εξαιρετικοί χώροι που φιλοξενούν αυτά τα θεάματα. Η προβολή είναι το «κλειδί» για την εξωστρέφεια.

6. Ο σύγχρονος ελληνικός κινηματογράφος περνά συχνά τα σύνορα της χώρας με προορισμούς αναγνωρισμένα διεθνή φεστιβάλ. Κατά πόσο πιστεύετε η δύναμη της εικόνας μέσα από τον κινηματογράφο μπορεί να αναδείξει τη σύγχρονη όψη της Αττικής στο διεθνές κοινό;

Θυμάμαι, όταν ήμουν πιο νέος, τα φιλμ του Κακογιάννη, τον «Ζορμπά», το «Ποτέ την Κυριακή» του Ζυλ Ντασέν. Ήταν μία περίοδος που όλοι μιλούσαν για την Ελλάδα. Σήμερα αυτό είναι πολύ δύσκολο χωρίς τη βοήθεια του κράτους. Τα διεθνή φεστιβάλ και οι ταινίες που προβάλλονται σε αυτά βοηθούν στην ανάδειξη ενός τόπου. Ο κόσμος στο εξωτερικό ενδιαφέρεται να μάθει για την Ελλάδα, όσο περισσότερες ελληνικές παραγωγές περνούν τα σύνορα της χώρας τόσο καλύτερο είναι. Και οι διεθνείς παραγωγές με γυρίσματα στην Ελλάδα αποτελούν σημαντική διαφήμιση του τόπου. Τα έχουμε άλλωστε όλα, και εκπληκτικούς ηθοποιούς και σκηνοθέτες, υπάρχουν όλες οι καλλιτεχνικές προϋποθέσεις. Ωστόσο χρειάζεται ενίσχυση σε θέματα οργάνωσης. Ένας παραγωγός που έρχεται για να ξοδέψει εκατομμύρια για την παραγωγή ενός φιλμ θέλει να έχει εξασφαλίσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ομαλή διεξαγωγή των γυρισμάτων, θέλει να έχει όλες τις απαιτούμενες διευκολύνσεις γιατί, σε διαφορετική περίπτωση, δεν θα πάρει το ρίσκο. Η λειτουργία Film Offices στην Αττική και σε άλλες περιοχές της χώρας φυσικά, καθώς και τα φορολογικά κίνητρα αποτελούν σημαντικούς παράγοντες οι οποίοι πιστεύω ότι θα ενισχύσουν περαιτέρω την εικόνα της χώρας μας ως προορισμού κατάλληλου για κινηματογραφικά γυρίσματα.

7. Ποιες περιοχές-γειτονιές ή αξιοθέατα της Αττικής θα επιλέγατε για τα γυρίσματα μιας ταινίας και γιατί;

Η Αττική είναι ένα καταπληκτικό στούντιο για φιλμ. Υπάρχουν εκπληκτικά τοπία, η θάλασσα, τα βουνά, τα νησιά αλλά και το κέντρο της Αθήνας αποτελούν ιδανικό σκηνικό για ταινία. Το δε φως – μια παράμετρος εξαιρετικά σημαντική για ένα φιλμ – όχι μόνο το καλοκαιρινό αλλά ακόμα και το χειμωνιάτικο φως της Αττικής, είναι μοναδικό.

8. Ποιο θα ήταν το δικό σας «κινηματογραφικό ταξίδι» στην Αττική μέσα από ταινίες που γυρίστηκαν με φόντο προορισμούς της περιφέρειας; Μπορείτε να φέρετε στο μυαλό σας ταινίες που αναδεικνύουν το αττικό τοπίο;

Υπάρχουν ταινίες με φόντο την Αττική που αναδεικνύουν τις φυσικές ομορφιές της, αρκετές δε γυρίστηκαν στα νησιά, όπως η Ύδρα που είναι ένα κατεξοχήν κινηματογραφικό σκηνικό. Από το «Παιδί και το δελφίνι» του 1957 έως και σήμερα, δεκάδες ταινίες φέρνουν στο προσκήνιο το μοναδικό αττικό φως, τη θάλασσα, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου.

9. Ποιες γεύσεις, ποια αρώματα και ποια τοπικά προϊόντα σάς φέρνουν στο μυαλό την Αττική;

Το μέλι που μπορεί κανείς να προμηθευτεί σε κάθε γωνιά της Αττικής, η ρετσίνα που παράγεται στα Μεσόγεια και συνοδεύει ιδανικά τα ελληνικά πιάτα, το κανταΐφι στα παλιά ζαχαροπλαστεία της Αθήνας, ο χαλβάς από το Κερατσίνι αλλά και τα… παϊδάκια στις ταβέρνες από την Πεντέλη και την Πάρνηθα έως το κέντρο της πόλης και τις ψησταριές της Ανατολικής Αττικής!